HAYATI
Divan şairi. İstanbul’da dünyaya geldiği bilinen Nedim-i Kadim’in doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yok. 1670’te İstanbul’da vefat etmiştir. Asıl adı Mehmet Nedim. Kendisinden sonra yetişen ünlü Nedim‘den ayırmak için Nedim-i Kadim adı ile anılmıştır. Yaşamı üzerine ayrıntılı bilgi yok. Bir berberin oğlu olduğu söylenir. İlmiye mesleğindendi. Müderrislik yapmış, altmış akçalı bir müderris iken yaşama veda etti. Tezkirelerde “şuh meşrep ve hoş sohbet bir zat” olarak nitelendirilen Nedim-i Kadim, “İkinci Nedim’deki şuhane tarzın mübeşşiri sayılabilir (TYDK). Gerçekten Nedim’in,
“Derdin nedir gönül sana bir halet olmasın
Şad elhazer ki sevdiğim ol afet olmasın”
beyti ile başlayan gazelini testir ve tanzir etmesi ona duyduğu hayranlığı gösterir. Bir beyit:
“Olursa dil nola aşüfte hatt-ı yar-i görünce
Cununı aşıkın efzün olur baharı görünce”
ESERLERİ
Nedim-i Kadim’in Divanı, 1922’de Halil Nihat Boztepe tarafından Nedim Divanı ile birlikte yayımlandı.
ESER ÖRNEKLERİ
DİVAN’DAN
GAZELLER
GAZEL I
Derdin nedir gönül sana bir halet olmasun
Sad el-hazer ki sevdiğin ol afet olmasun
Gâhi girişme gâhi tegafül gehi itab
Ol mest-i naz-ı mest-i mey-i nahvet olmasun
Dünyaya oldı velvele-endaz-ı rüstahiz
Gülzara azm iden o sehi kamet olmasun
Bigane-müşreba bize ta key tegafülün
Bir aşina nigaha da fırsat olmasun
En andelib nale-i ateş-feşanı ko
Terdir mizac-ı nazük-i gül sıklet olmasun
Gelmez o şuh meclise ağyar gelmese
İster ki arz-ı hale bile ruhsat olmasun
Gazi nigah-ı naza da vir ruhsat-ı niyaz
Naz itmemek niyaza da bir adet olmasun
Merhem-pezir olmadı zahmım benim Mesih
İtme telef ilacını sen zahmet olmasun
Şayet eser ide nefes-i ateşini hayf
Söylen Nedim-i zar ile germ-ülfet olmasun
GAZEL II
Olursa dil nola aşüfte hatt-ı yarı görünce
Cünunı aşıkın efzun olur baharı görünce
Görürse bülbül eğer ruy-ı dilde gonce-i gülden
Figan ider yine her dem yanında harı görünce
Benem o şifte pervane bezm-i hüsn-i ruhunda
Ki ızdıraba düşer şem’-i tab-darı görünce
Ne mümkin olmaya yek-reng ceyb ü damen-i aşık
Çemende çak-i giriban lale zarı görünce
Nifaka bulmasa ruhsat adu o yar yanımda
Nedir tegafüle ba’is Nedim-i zarı görünce
GAZEL III
Bahar irişdi yine sebze-zara azm idelim
Kadehle gül gibi bezm-i bahara azm idelim
Safaya teşne-leb ü ruza-dar-ı hicranın
Kenar-ı bağ u leb-i cuybaya azm idelim
Aşağı yukarı seyr idecek zamandır bu
Gehi fezaya gehi kuhsara azm idelim
Çemende bade-i gülgunı kullan ey saki
Sana refik olalı bir kenara azm idelim
Bahar mevsimidir bi-karar olup gideriz
Tevakkuf itmeyelim kuy-ı yara azm idelim
Rakib ile o cevan eylemiş sefer fikrin
Mecal kalmadı terk-i diyara azm idelim
Cevahir-i sühanın kimse kıymetin bilmez
Tevakkuf-ı medhile cay-ı karara azm idelim
Safayile gelelim raksa girdirab-asa
Cenab-ı sadr-ı sipihr- iktidara azm idelim
Yolun feza-yı elem cana geçdi bad-ı sitem
Nihal-i bar-ver-i saye-dara azm idelim
Du’ay-ı devlet ü ikbalini idüp ezer
Atayi h’ace-i sahib-ayara azm idelim
KAYNAKÇA: Horata, Osman (1987). Nedîm-i Kadîm Dîvançesi. Ankara: KTB Yay. 142-43, 148-50.
