HAYATI
Şair. Doğum yeri ve tarihi bilinmiyor. 1535’te Gelibolu’da vefat etmiş ve burada gömülmüştür. İstanbul kadılarından Yarhisarlı Mustafa Efendi’nin oğludur. “Köse Me’ali” adı ile ünlenmiştir. İlmiye mesleğindendir. Çirkin, latifeci ve rint olduğu için müderrislik verilmediği söylenir. Sofya ve Felibe kadılıkları görevinde bulundu. Kanuni Sultan Süleyman’ın tahta çıkmasından sonra padişaha sunduğu şiirleriyle Kanuni’nin gözüne girdi. Daha sonra Gelibolu kadılığı görevine getirilen Meali’ye bu görevinin yanı sıra Bolayır mütevelliliği de verildi. On yıl kadar rahat bir yaşam sürmüş ve bu görevi sırasında da hayatını kaybetmiştir.
ESERLERİ
Yaşadığı dönemde beğenilen şiirlerine tezkire ve mecmualarda rastlanmaktadır. Oldukça yalın bir dille yazdığı şiirlerinin ince bir alayı ve yergiyi içerdiği görülür. Hırrename’si benzeri yapıtlar içinde iyi bir örnektir. Hırrename’den
Şimden gerü sıçan tuta bütün dünyayı
Kemire hegbeyi çuvalı dele torbayı
İnlete yoksulu ve yoksul ede hem bayı
Nidelüm ah pisi neyleyelüm vah pisi
ESER ÖRNEKLER
DİVAN’DAN
GAZEL
Cam-ı meyden geçmeği pend etdügümce özüme
Lal’i meygunı hayali def’i gelür gözüme
*
Kadre ersem eyle hacet diler idüm kim olam
Eşiği taşı anun ta kim basaydı yüzüme
*
Sufi üzüm suyın eyle sevdi kim teşbihini
Yeşmden kıldı şebih oldugıyiçün üzüme
*
Kaçma benden utanırsun der idüm şimdi seni
Şi’rile sayd eyledüm geldüm ola mı sözüme
*
Ey Me’ali sanursam yürür ocakta mürçe
Gele çün hattı hayali bu dil-i pir-süzuma
DESTAN
Kendü elinde düredi
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
Çıktı ellere yüridi
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Mülküne düşmen el sundı
Memleket kan ile yundı
Etmegün yiyenler döndi
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Çok devletlüler yog oldı
Toglar bayı turag oldı
Bir Türk elünde beg oldı
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Gör Kızılbaşun halini
Zulme uzatdı elini
Tutmasun Osman elini
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Görün netdi Şah-kulıyı
İndi yaykadı yalıyı
Aldurdun Anatoluyu
Yetiş Gazi Hünkar Yetiş
*
Müslümanlar zebün oldı
Erkek dişi bagbun oldı
Katı büyük kırgın oldı
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Akıl ayın bayın aldı
Bir acayip oyun oldı
Çok sipahun hayin oldı
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Yiyenler senün ni’metün
Saklamadılar hürmetün
Yaradan vire fursatun
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Yandı Köti başdan başa
Kim kayil ola bu işe
Kazuga urıldı Paşa
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Sultan Ahmed varamadı
Yezid cengin göremedi
Kaçtı yezid duramadı
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Yakdı Köti gibi şarun
Yok’mıdur namus ve arun
Bile al gel Yeniçerin
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Ali Paşa ardın sürdi
Yorgun leşker ile erdi
Başında yazusın gördi
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Sultan Korkud korkub kaçar
Ali Paşa berü geçdi
Oyalanup az az göçdi
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Şeytan kulı düşdi anda
Başı yuvalandı kanda
Fitneler kopdı cihanda
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
*
Ey Me’ali aceb haldür
Kızılbaşun işi aldür
Şüphesüz kanı helaldür
Yetiş Gazi Hünkar yetiş
KAYNAKÇA: Prof. Ali Nihat Tarlan, Divan Şiiri