HAYATI
Divan şairi. Asıl adı Mehmet. XV-XVI. yüzyıl şairlerinden. Latifi’ye göre Kastamonu’da, Aşık Çelebi’ye göre Manisa’da dünyaya gelen Tali’i’nin yaşamı üzerin ayrıntılı bilgi yok. Yavuz Sultan Selim dönemi şairlerinden olduğu biliniyor. II. Beyazıt’ın oğlu şehzade Mahmut’un defterdarlığını yapmış, Yavuz döneminde ise yeniçeri katibi olmuştur. Tezkirelerde Necati ile çağdaş olduğu belirtilir.
Divan’ı olduğu söylene Tali’i, dönemin güçlü şairlerinden sayılmış, Necati ile aynı değerde görülmüştür. Latifi’nin anlattığı bir fıkradan, padişah ve çevresine mensup olduğu anlaşılıyor. Kendine özgü bir söyleyişi olan, dili iyi kullanmış bir şairdir.
Bugün minberde bir vaız güzel sevmeği men’ etmiş
Şunu muydu bir aşık ki endüreydi minderden
ESERLERİ
- Farsça Dîvân
- Târîh / Selîm-nâme
- Türkçe Dîvân
Tali’i’nin şiirlerine tezkirelerde ve mecmualarda rastlanmaktadır.
ESER ÖRNEKLERİ
GAZEL I
Kime yanam yakılam bu dil-i suzanumdan
Yakdı yandırdı beni ol dahi bir yanumdan
*
Vasf-ı halüm yazayın deyü kalem aldum ele
Alem odlara yanar defter ü divanumdan
*
Dostum çün beni ya kaşına kurban etdün
Alnuna barmağ ile bari değür kanumdan
*
Dökerin göz yaşını derd ile Ya’kub gibi
Ayrılaldan berü ol Yusuf-ı Ken’anumdan
*
Beni ey Tali’i gark eyledi ummana yaşum
Nice kan ağlamayam dide-i giryanumdan
GAZEL II
Ne bir dilber bulurum ben güzeller içre senden yeg
Ne bir aşık bulursun sen cihan içinde benden yeg
*
İşitdük cenneti zahid kapundan yeg dürür dermiş
Benüm çok sevdüğüm gurbet kaçan olur vatandan yeg
*
Bize sen hülle-i sündüsle sofi iftihar etme
Bilürüz ahiret donunı biz olmaz kefenden yeg
*
Getür saki mey-i gülgün bahar eyyamıdur zira
Şarap içmeğe yer yokdur bu gün sahn-ı çemenden yeg
*
Aceb mi Tali’i erse kemale lutf-ı eş’arun
Ki tab-ı nazükün Hassan nedür bil ki hasenden yeg
GAZEL III
Bade nüş eylemişüm dün gece cananlar ile
Nice canan bir alay afet-i devranlar ile
*
An u hüsnünle kaşun nunı vü kaddün elifi
Beni öldürdi aceb neyleyeyim anlar ile
*
Toldı afak bugün nale vü efganumdan
Kanda varam dahi bu bu dide-i giryanlar ile
*
Şu kadar mest ü harabati vü bi-bak olalum
Gezeyin şehri bütün çak-i giribanlar ile
*
Tali’i cem’ ola mı hiç o mecmu’a-i hüsn
Bir bölük baht-ı siyeh hal-i perişanlar ile
GAZEL IV
Gülşen-i hüsn içre bu yeni yitişen tâzeler
Göresüz âşıklarun hep eski derdin tâzeler
*
Müdde’îler itmedi kûyun hicâzın çün makâm
Şehr içinde n’eyler ey dil-ber ya bu âvâzeler
*
Kâkülün gönüller almagı verendâz eylemiş
Çok durur zülf-i girih-gîründe bu endâzeler
*
Hattı gelmeyince güzeller mülâyim olmadı
Bu bahâneyle ilün gönlin yolı kim yazalar
*
Hat degüldür defter-i hüsni tagılmasun diyü
Kara ibrîşimle zülfi eylemiş şîrâzeler
*
Zülfi tîbi hasretinden ölicek topraguma
Dûstlar bir sûret ile tâbe kabre yazalar
*
Pâdşehlıkdur bugün hana gedâlık Tâli’î
Anlarunçün açılur hep bu der ü dervâzeler
KAYNAKÇA: Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf [erişim tarihi: 20. 08. 2013]. 698.
