HAYATI
XIV. yüzyıl şairlerinden. Harezm’de yetişen ve Memlükler döneminde ürün veren şair, Anadolu dışında gelişmiş Türk edebiyatının en önemli temsilcilerinden biridir. XIV. yüzyılın kültür merkezi olan Harezm’de ilk sanat eğitiminden geçtiği, Altınordu ve Kıpçak bölgelerini dolaştığı ve sonunda Mısır’a yerleştiği biliniyor. Seyf-i Sarayi’nin elimizde bulunan en önemli yapıtı Gülistan Tercümesi’ni 1391’de tamamladığına göre XIV. yüzyılın ikinci yarısında yaşadığı anlaşılmaktadır. Sarayi adı ise onun belki de Memlük sarayına mensup olduğunu göstermektedir.
Seyf-i Sarayi’nin günümüze kalan yapıtları, Sadi’nin Gülistan adlı yapıtının çevirisi ile, Harezm ile Azeri şairlerine yazdığı nazirelerdir. Çeviride yapıtın aslına bağlı kalarak nazım ve nesir karışık bir yol izlemiş, manzum bölümlerin çevirisinde daha serbest davranmıştır. Gülistan’ın ilk Türkçe çevirisi de bu eserdir. Gülistan Tercümesi’nin asıl önemi ise, çok geniş bir bölgeye yayılmış olan İslam etkisindeki Türk edebiyatını, coğrafyaya ve siyasi bölünmelere bakmaksızın bir bütün saymasında ve söylediği nazireler ile ayrı bölgelerde yetişmiş olan Türk şairlerini aynı kültürün temsilcisi olarak tanımlamasındadır. Seyf-i Sarayi’nin şiirleri İran ve Arap edebiyatları etkisinde bulunan divan şiirinin Anadolu dışında kalan gelişimini, kültürün sınır tanımazlığını gösteren en iyi örnektir.
ESERLERİ
- Gülistan Tercümesi
- Seyf-i Sarayi’nin nazireleri ve Gülistan Tercümesini kapsayan yazma mecmuanın nüshası Leiden (Hollanda) Kütüphanesi’ndedir.
ESER ÖRNEKLERİ
Tapulmas hüsn mülkünde sana teng bir kamer-manzar
Ne manzar manzar-ı şahid ne şahid şahid-i dilber
Bugün Yusuf cemalini kılubdur hak sana bahşiş
Ne bahşiş bahşiş-i devlet ne devlet devlet-i mether (Hasanoğlu’na nazire)
KAYNAKÇA: Köprülü, Mehmed Fuad (1980). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Ötüken Yay, Yıldız, Mustafa (2010). “Seyf-i Sarâyî’nin Gülistan Tercümesinde Aynı İsim unsurlarının kıl- ve et- Yardımcı Fiilleriyle Kullanımından Oluşan Eş Değer Birleşik Fiiller ve Oğuzca Etkisi”. Turkish Studies 5 (1): 687-706.
