HAYATI
XVI. yüzyıl divan şairlerinden. İstanbul’da dünyaya geldiği bilinen Azeri İbrahim Efendi’nin doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yok. 1585’te Hama’da vefat etti ve orada gömüldü. Kazasker Muallimzade Ahmet Efendi’nin oğludur. Ebusuud Efendi’den mülazemet aldı, kardeşi Mahmut Çelebi’nin nişancı olması üzerine o da kitabet mesleğine geçti. Bir süre sonra da kadılık mesleğini seçerek Tire kadısı olarak görev yaptı. Son görev yeri ise Hama sancağı olmuştur.
Düzenlenmiş bir Divan’ı olan Azeri Çelebi, ününü mesnevi alanında yapmıştır. Nakş-ı Hayal adlı ahlak ve tasavvufla ilgili mesnevisi ile ünlüdür. Çağdaşları göz önüne alındığında dilinin oldukça yalın olduğu görülür:
“Gönlüne gayret gelip lütfunla kalbim yıkmadın
Var ol ey ruh-ı revanım hatırımdan çıkmadın”
ESERLERİ
- Divan
- Nakş-i Hayal: 1579’da yazılan bu mesnevinin mukaddemesinde Hüsrev ü Şirin adlı bir mesnevi daha yazdığı söylense de bu eser şu ana kadar bulunamamıştır.
ESER ÖRNEKLERİ
NAKŞ-İ HAYAL’DEN
*Geniş dini manzumelerden ve padişahı övmeden sonra kitabını nasıl yazdığını anlattığı önsöz kısmı şöyle başlar:
Şeb ki felek giydi duhan-ı harir
Cuş u huruş eyledi derya-yı kir
Çarha çıkıp dud-ı dil-i aşıkan
Zulmet ile doldu zemin ü zaman
Zulmet-i şeb etti bu resme hücum
Ref’-i zalam eyler iken hep nücum
Birbirine eylemez idi nigah
Görmez idi göz gözü bi-iştiban
Asker-i zeng-i şeb-i ki-gün
Eyledi mihrin alemin ser-nigün
Mah geçip oldu bu mesned-nişin
Eyledi hurşid ana yer yer zemin
Ben ki bu halette perişan idim
Derd ile gam-dide-i giryan idim
Dide dolu kan vü dil aşüfte-hal
Olmuş idim küşte-i tig-i melal
Gah anıp yarı ederdim figan
Güş ede şayed deyu ol yar-ı cihan
Gah gelip hatıra eyyam-ı vasl
Beste kılardı dilimi dam-ı vasl
KAYNAKÇA: Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay, İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay, Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil, Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
