HAYATI
Şair. Doğduğu tarih tam olarak bilinmeyen Seyyit Vehbi, 1736’da İstanbul’da yaşama veda etti. Cerrah Mehmet Paşa (Cerrahpaşa) Camisi yanındaki Cambaziye mescidine gömüldü. Babasının adı Hacı Ahmet Efendi’dir.
Dönemin ileri gelen ulemalarından dersler alarak yetişen Seyyit Vehbi, 1696’da mülazım oldu. Bir süre müderrislik yaptı. Rus seferi sırasında yazdığı kaside ve tarihlerle III. Ahmet’in gözüne girdi ve ilmiye mesleğinde yükseldi. Daha sonra, 1725’te ikinci kez fethedilen Tebriz’in ilk kadısı oldu. Gerek padişahın, gerekse dönemin sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın koruyuculuğunda Kayseri, Manisa ve Halep kadılıkları görevlerinde bulundu. 1735’te Halep kadılığından ayrılırken, hac görevini yerine getirdi. Hicaz dönüşü, İstanbul’da hastalanan Seyyit Vehbi, yakalandığı bu hastalıktan kurtulamayarak hayatını kaybetti.
Seyyit Vehbi, XVII. yüzyılın ikinci sınıf şairlerinden biridir. Yaşadığı dönemde usta şairlerden biri olarak gösterilmiş ve tezkire yazarları tarafından övülmüştür. Ama bunda saray tarafından tutulmasının rolü büyüktür. Reis-i şairan Osmanzade Taib’in, dönemin diğer şairlerinden söz etmek görevini Seyyit Vehbi’ye bıraktığı, Vehbi’nin de sadrazamın isteği ile ünlü Vekaletname’sini yazdığı düşünülürse, yaşadığı dönemde nasıl tutulduğu görülür. Oysa, ne Nabi, ne Nedim gibi bir edebi okul kurabilmiş, ne de Türk edebiyatında dil, üslup, ifade ve buluş bakımından esaslı bir yenilik getirebilmiştir. Nabi’den büyük ölçüde etkilenmiş kasidelerinde Nef’i’ye özenmiştir. Fuzuli’den başlayarak pek çok ünlü şairin gazellerine tanzir ya da tahmis etmiştir. Ününü yaygınlaştıran Surname’si göz önünde bulundurulursa, nesir alanında daha başarılı olduğu görülür.
ESERLERİ
- Divan (basılmadı, İst. Üni. Kütüphanesi)
- Hadis-i Erbain Tercümesi (manzum kırk hadis çevirisi)
- Sulhuiye (Pasarofça anlaşması ile ilgili bir risale, İst. Üni. Ktp)
- Surname (III. Ahmet’in şehzadelerinin sünnet düğünü ile kızlarının evlenme törenlerini konu alan bir eser)
KAYNAKÇA: Safvet Mustafa (Kemiksizzâde). Nuhbetü’l-Asar Min Fevâ’idi’l-Eş’âr. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi No: Ty. 6189. 148-150, Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999)