HAYATI
Divan şairi. 1684’te Gelibolu’da dünyaya geldi. 1738’de Keşan’da hayatını kaybetti. Asıl adı Süleyman’dır. Bursalı Şeyh İsmail Hakkı’nın halifelerinden biridir. Uzun yıllar şeyhine hizmet etti. Son olarak da Keşan’a yerleşti. Zati’nin mezarı Keşan’dadır.
Zati’nin şiirlerinde tasavvufi öz egemendir. İlahilerinin de bulunduğu Divan’ı, Sevanihü’n- Nevadir fi Marifeti’l- Anasır adlı manzumesiyle birlikte, ilki 1841, ikincisi ise 1872’de olmak üzere iki kez basıldı. Zati’nin bu eserleri dışında Miftahü’l- Mesail adlı mensur bir yapıtı ve İsmail Hakkı’ya ait bir kasidenin şerhi daha vardır.
ESERLERİ
- Divan
- Sevanihü’n- Nevadir fi Marifeti’l- Anasır
- Miftahü’l- Mesail
- Şerh-i Mu’ammâ-yı Nakşî Tercüme-i Hazret-i Zâtî
- Şerh-i Kasîde-i Ferîde-i Hazret-i İsmail Hakkı
- Risâle Fî Mebde-i İnsân
- Şerh-i Kasîde-i Nûniyye
- Şerh-i Kasîde-i Râ’iyye
- Gülşen-i Vahdet Şerhi
ESER ÖRNEKLERİ
ZATİ DİVANI’NDAN
GAZELLER
GAZEL I
Esrar-ı lebin faş olalı ey saçı leyla
Can bülbülünü eyledi aşüfte vü şeyda
Asar-ı ruhun gamz edeli hüsn ü cemalin
Oldu bu cihan içre nice fitne hüveyda
Şöl hüsn behiştinde komuş dane-i fülfül
Bu murg-ı dili sayd edeli ta dilber-i ra’na
Ebru’yı kemanında tutar tir-i hadengin
Maksudu anın bu hedef-i canadır amma
Ol padişahın ruy-ı celalin görüp alem
Baş eğdi cihan halkı ana etti temenna
Gark etti fena bahrına hep ism ile resmi
Azm etti beka mülküne bu Zati’i edna
GAZEL II
Gel ey sûfî visâl iste bugün gayri hevâdan geç
Hemân rûy-ı cemâl iste yeter hubb-ı sivâdan geç
Gönül mülkün musaffâ kıl gider hâr ile hâşâkı
Hulûs üzre ibâdet kıl gel ucb ile riyâdan geç
Bilirsin bu fenâ mülkü değildir kimseye bâkî
Bekâ-yı lâ-yezâl iste bu mülk-i bî-vefâdan geç
Sakın âlına aldanma seni sayd etmesin dünyâ
Nukûş u rengine bakma ko tâc ile kabâdan geç
Bilirsin kim her iş takdîr elinden işlenir Zâtî
Ki herkes hılkatin icrâ eder gel mâcerâdan geç
GAZEL III
Bizi sanma begim biganeyiz biz
Hakikat şem’ine pervaneyiz biz
Şarab-ı la-yezaliden içelden
Ayılmaz bir aceb mestaneyiz biz
Bizim zincirimiz aşk-ı Hudadır
Baş açık devr eder divaneyiz biz
Bıraktı ism ü resmi ad u sanı
Ezelden ta ebed viraneyiz biz
Yeter abdal-ı aşk olduk cihanda
Ola kim Zatiya uslanavuz biz
KAYNAKÇA: Arslan, Mehmet (1994). Zâtî Süleyman Efendi – Divan ve Sevânihu’n-Nevâdir fî Ma’rifeti’l-Anâsır. Sivas. 30, 86.
