HAYATI
Felsefe tarihçisi ve araştırmacı yazar. 1908’de Selanik’te dünyaya geldi. 15 Ağustos 1923 günü İstanbul’da yaşama veda etti. Kurtuluş Savaşı komutanlarından Şükrü Naili Gökberk ile Nazire Hanım’ın oğludur. Orta ve lise eğitimini İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamlayan Macit Gökberk, 1932’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nden mezun oldu. Aynı bölümde asistan olarak çalışmaya başladı. 1940’de Berlin Üniversitesi’nde doktora eğitimini tamamlayarak felsefe doktoru unvanı aldı. 1941’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nde doçent, 1949’da da profesör oldu. 1978’de kendi isteği ile emekliye ayrıldı.
Felsefe çalışmalarının yanı sıra dilin sadeleştirilmesi ile de yakından ilgilenen Macit Gökberk, “Yeni Türkçeye karşı olanların Atatürk Devrimlerine de karşı olduğu” görüşünü savundu. Felsefe dilinin sadeleşmesi ve Türkçe felsefe terimlerinin kurulması, kavramların sınıflandırılması yolunda uğraş verdi. Türk Dil Kurumu’nun iki dönem başkanlık görevini üstlendi (1954-1960 ve 1969-1976).
Macit Gökberk’in deneme ve makaleleri Felsefe Arşivi, Açılış, Türk Dili, Pınar, Yeni Ufuklar, İstanbul Üniversitesi Bülteni, Bağlam ve Gösteri dergileri ile Cumhuriyet gazetesinde yer aldı. Gökberk’in çalışmaları felsefe tarihi ile dil ve bilgi sorunu olmak üzere iki konuda yoğunlaşmıştır. Felsefe tarihi ile ilgili çalışmalarını topladığı Felsefe Tarihi adlı yapıtı bir Türk felsefecisi tarafından kaleme alınmış ilk kapsamlı felsefe tarihidir.
ESERLERİ
Deneme ve İnceleme:
- Kant ile Herder’in Tarih Anlayışları (1948)
- Die Wirsencschaft von der Gasellschaft im System Hegels un Auguste Comtes (1960)
- Felsefe Tarihi (1961, gen. Bas. 1980)
- Felsefe’nin Evrimi (1979)
- Değişen Dünya Değişen Dil (1980)
- Aydınlanma Felsefesi, Devrimler ve Atatürk (1983).
Çeviri:
- Felsefe Tarihi Dersleri I, İlkçağ ve Ortaçağ Felsefesi (Ernst von Aster’den, 1943)
- Theiatetos (Eflatun’dan, 1945), Bilgi Teorisi ve Mantık (Ernst von Aster’den, 1945).
ESER ÖRNEKLERİ
“Felsefe lüks değildir. Biz bir gereksinme yüzünden felsefe yaparız; çünkü yaşamımızın anlamı karanlıktır. Bugün bu karanlığı en sıradan insan bile duyuyor. Eskiden din, iman bu karanlığa ışık getiriyordu. Bugün bir aydınlanma çağında yaşıyoruz: Yaşambilmecesine din ve geleneklerin bulduğu yanıtlar gönüllerimizi artık kandıramıyor. Bugünün insanı ışığını artık kendisi bulmak zorundadır. Bireysel yaşamlar üzerine çöken bu karanlığın içine uluslar ve kültür çevreleri de çekilmişti.” (Kant ve Herder’in Tarih Anlayışları, Gökberk, Macit, Yapı Kredi, İstanbul, 1997, s. 55)
KAYNAKÇA: Arslan Kaynardağ / Değişen Türkiye, Değişen Felsefe Dili ve Macit Gökberk (1983), Arslan Kaynardağ / Felsefecilerle Söyleşiler (1986), Arslan Kaynardağ / Felsefeci Macit Gökberk’e Saygı (1991), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (6. bas. 1999).