- HAYATI
XVI. yüzyıl Çağatay edebiyatı divan şairlerinden. Hindistan’da Türk-Hint imparatorluğu kurucusu Babur’un ikinci oğlu ve Hümayun Şah’ın üvey kardeşi olan Kamran Han, 1509’da Kabil’de dünyaya geldi. 1554’te karısı ile yerleştiği Mekke’de, 1557’de vefat etti. Büyük kardeşi Hümayun’dan daha zeki ve san’atkar olan Kamran, aynı zamanda zalim ve oldukça ihtiraslı bir insandı.
Kamran Mirza, son derece cesur, ihtiraslı, entrikacı bir kimseydi. Şiirlerinde ekseriyetle Kamran bazen de Gazi mahlasını kullanmıştır. Şiirlerine büyük ölçüde aşıkane unsurlar hakimdir. Bununla beraber bazı şiirlerinde dini-tasavvufi ve hikemi unsurların yer aldığı görülür. Klasik edebiyatın teknik ve inceliklerine vakıf olmakla beraber, şiirleri büyük bir değer taşımaz, şiirlerinde yer yer güzel söyleyişlere ve orijinal benzetmelere rastlaman mümkündür. Zamanın anlayışına uyarak Türkçe şiirler yanında Farsça şiirlerde kaleme almıştır.
ESERLERİ
Kamran Mirza’nın biri Türkçe ve Farsça şiirlerini ihtiva eden, diğeri de yalnızca Farsça şiirlerinin bulunduğu iki divanı mevcuttur.
ESER ÖRNEKLERİ
GAZELLER
GAZEL I
Sinsizin sabr kararım yoktur
Sindin özge yene yarım yoktur
Zülf-ü yüzini körey dip tün ü kün
Veh ki bir lahza kararım yoktur
Serv ile laleni neyler min kim
Serv-kad lale-izarım yoktur
Tiredür közüme alem gayiya
Kuyıdın közde gubarım yoktur
Kamram barğalı ol lale-izar
Ömr bağında baharım yoktur
GAZEL II
Veh ki canım derdini ol mah-sima bilmedi
Bir niçe canım didim canımğa rahmi kalmadı
Yüz cefa birle mini dil-dardın ayırdı çerh
Yoksa hiç kim köngli canından ayrılmadı
Gül bile sünbül tilep ırmağ ara kizdim besi
Arızıng dil gül saçıng dik sünbüli tapılmadı
Yüz gül açtı yüzüng mey tabıdın ey muğ-beçe
Turfarak bu kim yüzüng dik bir güli açılmadı
Yitkeç özlüktin cihan la’lıng meyidin Kamran
Mest ü bi-hod boldı andak kim yene ayılmadı
KIT’ALAR
KIT’A I
Ta ki ğayr oldı mahrem-i haremi
Mini mahrum-ı ol harem kıldı
Mini şaha sipah-ı derd ü ğamıng
Alem ehli ara alem kıldı
KIT’A II
Cana çü cemalıngnı temaşa kıldım
Vaslıng heveside özni şeyda kıldım
Min kanda vü devlet-i visalıng heyhat
Körgil ki aceb turfa temenna kıldım
KAYNAKÇA: Yusuf Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi, Ankara 1947, II, 35-41, 44-50, 52, 58-60, 63, 68, 227