HAYATI
Divan şairi. 1596’da İstanbul’da dünyaya geldi. 1654’te İstanbul’da hayatını kaybetti. asıl adı Mehmet’tir. Medrese eğitimi görerek yetişmiştir. İstanbul Medresesinde müderrislik, Selanik, Şam Halep, Edirne ve İstanbul’da kadılık yapmıştır. Anadolu ve Rumeli Kazaskerlikleri ve Şeyhülislam görevlerinde bulundu.
Tütüne “mubahtır” fetvası da veren Bahai, kırka yakın gazeli ve diğer şairler için yazdığı nazireleri ile tanındı. İnce duygu, nükte ve anlatımları ile döneminin en önemli şairleri arasında sayılmıştır. 1933 yılında Bahai’nin şiirleri Sadettin Nüzhed Ergün tarafından “Şeyhülislam Bahai, Hayatı ve Eserleri” adlı kitapta yayınlanmıştır.
ESERLERİ
Divan: Bahayi’nin elimizde mevcut tek eseri 874 beyitten ibaret olan divanıdır. Divan’da 6 kaside, 2 mesnevi, 4 kıt’a, 2 tarih, 41 gazel, 18 rubai ve 1 beyit vardır.
ESER ÖRNEKLERİ
DİVAN’DAN
GAZELLER
GAZEL I
Nalan iden beni hat-ı sebz-i izarıdır
Feryad-ı andelibe sebeb nevbahardır
Azm itdi kişver-i ademe can-ı mübtela
Aşkın ilacı gördi ki terk-i diyardır
Şol came-i bela k’ola berdüş-i ehl-i derd
Bu aşık-ı bela-zedenen müsteardır
Yarın tecelliyatın sad-güne eyleyem
Ayine-i dilimde olan inkisardır
Ahır bu cism-i zerd ü nizarı tebah iden
Manend-i şem’ girye-i bi-ihtiyardan
İ’caz-ı aşkdır bu ki ayine-i dilim
Pamal-i cevr iken de yine gubardır
Hvar olsa eşk-i çeşm-i Bahayi aceb değil
Bisyar olan güherse de bi-i’tibardır
GAZEL II
Gelse nesim-i subh ile müjde şeh-i bahardan
İtse halas bülbüli mihnet-i intizardan
Kırmızı dest-malini alsa arus-ı gül
Silmege eşk-i bülbül zahm-ı cefa-yı hardan
İrdi kemale sakıya cuş-ı mey-i hum murad
Kurtulamaz mı dil dahi keşmekeş-i humardan
Harman-ı hüsni eyleme maye-i cevr-i di-dilan
Ey gül-i ter sakın sakın suz-ı dil-i hezardan
Merhem-i lutfın itmesün yar Bahayiye diriğ
Geçmeğe ta ki riş-i gam cana dil-figardan
GAZEL III
Tağıtdın h’ab-ı naz-ı yarı ey feryad neylersin
İdüp fitneyle dünyayı harab-abad neylersin
Dil-i mecruhuma rahm eyle kalsun dam-ı zülfünde
Şikeste- bal olan murğı idüp azad neylersin
İdersin gerçi her derde tabibim bir deva amma
Cünun-ı ehl-i aşk olunca madet-zad neylersin
Varup gisü vü zülf-i yarı biri birine katdın
Yine bir fitne tahrik eyledin ey bad neylersin
Şehid-i tığ-i aşk-ı yar dirse cümle-i alem
Urup şemşire dest ey gamze-i cellad neylersin
Güzel tasvir idersin hal ü hatt-ı dilberi amma
Füsun u fitneye geldikde ey Bihzad neylersin
Bahayi-veş değilsin kabil-i feyz-ı safa sen de
Tekellüf ber-taraf ey hatır-ı naşad neylersin
KAYNAKÇA: Uludağ, Erdoğan (1998). “Dîvân Edebiyatı Türlerinden Sâkînâmeler ve Şeyhülislâm Bahâyî’nin Sâkînâmesi”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. (9): 49-65.