HAYATI
XVII. yüzyıl divan şairlerinden. Asıl adı Kuburizade Abdurrahman Rahmi. İstanbul’da doğup büyüdüğü bilinen şairin doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yok. 1715’te İstanbul’da vefat etmiş ve Emir Buharı hankahında gömüldü. Habeş valisi Mustafa Paşa’nın oğludur. Bu yüzden Habeşi sanı ile tanınır. Ruzmetçilik (günlük gelir-gider defteri tutma) yaptı.
Hevayi, Rahmi mahlası ile şiirler yazan kültürlü ve kudretli bir divan şairidir. Bir yandan da Hevayi mahlasıyla mizahi şiirler yazarak bir divan meydana getirmiş ve daha çok bu eseri ile tanınmıştır. Hevayi Divanı’ındaki şiirlerin bir kısmı, zevzekçesine, maskaraca söylenmiş sözlerdir; fakat esprili ve hoş tarafları da yok değildir. Bilhassa diğer Divan şiirlerinde bulunan basit gündelik hayat sahneleri ve tiplerini mizah yolu ile tespit etmiş olması enteresandır. Bir kısmı da büyük divan şairlerinin, bilhassa devrinde çok taktir edilen Nabi’nin şiirlerinin karikatür halinde nazirelerdir.
ESERLERİ
Basılmış bir Divan’ı olan Hevayi’nin Vamık u Azra, Yusuf u Züleyha adlı mesnevilerin bulunduğu da belirtir. Açık seçik şiirlerden oluşan Hezliyyat’ı günümüze kadar kalmıştır.
ESER ÖRNEKLERİ
GAZELLER
GAZEL I
Bu yağ u bal kanden kayganeler de bilmez
Çorbada köfte kimden terhaneler de bilmez
Kirpiklerin misali enser kesilmedi hiç
Gamzen çekiçlerini çinganeler de bilmez
Edrine yolundaki çamura dayanmaz yine
Semt-i Eflak’ın nice eşkin davarın görmüşüz
Edrine şehrine geldik hası yok hu kalmamış
Gece çorbası çıkar belli kapu kalmamış
GAZEL II
Gül dalını ev yapragı dâm eyledi bülbül
Hep işini furtayla temâm eyledi bülbül
Her sıklıga düşdükçe birer çalıya kondı
Her ötmede tebdîl-i makâm eyledi bülbül
Hiç susmadı gece bogazın yırtarak ötdi
Gözine çün uyhuyı harâm eyledi bülbül
Serhoşlug ile çok içüp ahşamla şarâbın
Dolaşdı dili halt-ı kelâm eyledi bülbül
Bagdan gelüp ak yel seherî dedi Hevâyî
Dükkândaki ‘usfûra selâm eyledi bülbül
KAYNAKÇA: Kocatürk, Vasfi Mahir (1967). Türk Edebiyatı Antolojisi. Ankara: Edebiyat Yayınevi Yay. 237-238, Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yayınevi Yay. 502, Canım, Rıdvan (2004). “Hevâ’î”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 5. Ankara: AKM Yay. 20.