HAYATI
Şair ve hattat. İstanbul’da dünyaya geldiği bilinen Cevri İbrahim Çelebi’nin doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yok. 1654’te İstanbul’da vefat etmiş ve burada toprağa verilmiştir. Sarı Abdullah’ın müritlerinden biridir. Aynı zamanda Mevlevi idi. Denizden korktuğu için Beşiktaş ve Galata Mevlevihanelerine yaya gidip gelirmiş. Güzel ve hızlı yazdığı ve günde bin beyit temize çektiği söylenir. Sarı Abdullah’ın yapıtlarının çoğunu o yazmış, geçimini hattatlıkla sağlamıştır. Bir söylentiye göre öldüğünde mahalle halkı cenazeye gelmemiş, cenazeyi, Sarı Abdullah müritleri ile birlikte kaldırmıştır.
“Cevriyi memnun-ı lutf ide cenab-ı girdgar (H.1065)” dizesi Cevri İbrahim Çelebi’nin ölüm tarihini bildirir.
Şiirlerinde tasavvufun etkisi görülür. Dünyayı boşlayan, alçakgönüllü ve yok görüşlü bir görüş yansıtır:
“Razıyım devran beni bir lahza handan itmesün
Tek gubar-ı gussa-i dehrile hayran itmesün”
ESERLERİ
- Dîvân-ı Cevrî
- Selîm-nâme
- Hilye-i Çehâr Yâr-ı Güzîn
- Hall-i Tahkîkât
- Aynü’l-Füyûz
- Melhame
- Nazm-ı Niyâz
- Beyân-ı A’dâd-ı Sıfathâ-yı Nefs-i İnsânî
ESER ÖRNEKLERİ
DİVAN’DAN
GAZEL I
Kam-ı dilden geçelim bahta niyaz etmeyelim
Hun-ı dil zevkin edip ni’mete naz etmeyelim
Himmete derd-i ser ü lütfa keder vermeyelim
Kıssa-i raz-ı temennayı diraz etmeyelim
Tuymasun zevk-i ferağ-ı dil-i nakamı felek
Hasm-ı dirinemize vakıf-ı raz etmeyelim
Piş-i himmetde arak-riz-i hica olmayalım
Vadi-i germ-i talebde tek ü taz etmeyelim
Dil-i Cevri gibi h’an-ı gama razı olalım
Çeşm-i azı ni’am-ı aleme baz etmeyelim
GAZEL II
Can-ı aşık vasl-ı canan olmayınca neylesün
Zevk-i adem sinede can olmayınca neylesün
Nola berbad eylese akl u karar u sabrı dil
Olmaz asude perişan olmayınca neylesün
Nar-ı ah ile libasın yandıran uşşak-ı zar
Çak eder cismin giriban olmayınca neylesün
Gamzesinden ölmeğe bir çare ister hasta-dil
Leblebilerinden ana derman olmayınca neylesün
Zülfine bend olmasun mı Cevr-i aşüfte-dil
Aşk ile arama imkan olmayınca neylesün
GAZEL III
Bulmağa rehgüzer-i memleket-i ma’naya
Pişrev edinelim himmet-i Mevlanayı
Tarumar eyleyelim tabla-i temam
Ruh-ı Attara andıralım yağmayı
Dilimiz nay-sıfat mahzen-i esrar olsun
Ateşin ah ile pür-süz edelim dünyayı
Girelim tığ-i kana’atle bugün meydana
Serbeser feth edelim kişver-i istiğnayı
Matla’-ı şems-i hakikat olalım ey Cevri
Zerreye saymayalım mihr-i cihan-arayı
KAYNAKÇA: Mehmet Turan Yarar / Doruktan Doruğa – Güfte Şairleri (1992), Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmanlı Müellifleri. Ankara: Bizim Büro Basımevi.