HAYATI
Divan şairi. 1678-79 yılında, İstanbul’un Cebeci Ali Ağa Mahallesi’nde dünyaya geldi. 1734’te İstanbul’da yaşama veda etti. Babası devrinin meşhur âlimlerinden olup şeyhüsislamlık da yapmış olan İsmâil Efendi’dir. Bu sebeple babası Ebû İshak künyesiyle de anılmıştır. İlköğrenimini babasının Bursa kadılığı görevi sırasında Bursa’da yaptı. Eğitimini tamamladıktan sonra müderris oldu. Odabaşı Ömer Ağa medresesinde başladığı müderrislik görevini sırası ile, Molla, Ankaralı, Sekban Ali, Mehmed Ağa, İsmihan Sultan ve son olarak Sultan Ahmet medreselerinde müderrislik görevi izledi. 1723’te İstanbul kadılığı görevine getirildi. 1733’te Ebuhayr Ahmed Efendi’nin ölümü üzerine, 61. Osmanlı Şeyhülislamı olarak görev yapmaya başladı. Bir yıl sonra da İstanbul’da hayatını kaybetti.
Şeyhülislam İshak Efendi, bilgin olarak tanınmış biridir. Bu konuda genç yaşta elde ettiği başarı yüzünden babası, oğluyla gurur duyduğunu göstermek için kendisine Ebu İshak künyesini uygun görmüş bu lakabı taşımaktan şeref duyduğunu her fırsatta dile getirmiştir. Bunun yanında şiirle de ilgilenmiş, Türkçenin yanı sıra Arapça ve Farsça şiirler de yazmıştır. Türkçe şiirlerini topladığu bir divanı vardır.
ESERLERİ
- Dîvân
- Bi’setnâme
- El-İstişfâ fî Tercümeti’ş-Şifâ
- Bostânü’l-Ârifîn Tercümesi
ESER ÖRNEKLERİ
DİVAN’DAN
GAZELLER
GAZEL I
Ne dem ki naz ile ol serv-kad hıram eyler
Kıyamı kamet-i samanıma haram eyler
Girişme-bin-i nigah-ı gazal-i me’nusu
Hezar ahu-yı vahşet-peresti ram eyler
Hamide kamet-i mahı hilal zarın etme
Fürug-ı mihr-i ruh-ı yâre ihtiram eyler
Heva-yı sünbül-i zülf-i mu’anberi her dem
Meşam-ı alemi puyande-i garam eyler
Yera’a-ı suhan-ara-yı mantık-ı İshak
Bu nazmı ziver-i mecmua-ı kiram eyler
GAZEL II
Etmem nigah ruyuna pak-i’tikatsız
Mess eylemem o mushafı zarf-ı sedadsız
Ah eylemem heva-yı ser-i zülfi yadsız
Etmem huruş yemm-sıfat elbette badsız
Ettim feşan mezra’a-i aşka kendimi
Gördüm reside tohm-ı hevayı hasadsız
Hakister etti cismimi lehib-i mehib-i aşk
Kanun-ı tab’ı aşıkın olmaz remadsız
İshak olur mu hane-i te’sir müstenir
Dud-ı figanı eylemede şu’le zadsız
GAZEL III
Ruh-ı pür-tabişi ol mest-i müdam-ı tarabın
Şem’-i sur-efkenidir meclis-i şam-ı edebin
Lagziş-i pay-i humar ile hacalet virmez
Neşve-i me’lufi nuş-ı mey-i cam-ı edebin
Gül-i dehri dü-se ruz etmek için istişmam
Gam-ı beyhudesini çekme zukam-ı ta’abın
Telh-kam oldı görüp la’lini sahba zira
Neşve-mend olmada hemvare mey-aşam-ı lebin
Dile İshak hasebdir şeref-aver yohsa
Ma’bihi’l-fahr olamaz Neyli meram-ı nesebin
KAYNAKÇA: Doğan, Muhammed Nur (1997). Lâle Devri Şairi Şeyhülislâm İshak Efendi ve Dîvânı. İstanbul: MEB Yay. 402
