HAYATI
Divan şairi. 1594’te Sivas’ta dünyaya geldi. 1651’de İstanbul’da vefat etti. Eyüp Nişancası’nda toprağa verildi. Dayısı Abdülmecid Sivasi tarafından büyütüldü. Onunla birlikte İstanbul’a gelen Abdülahad Nuri, öğrenimini İstanbul’da tamamladı. Dayısından feyz alarak onun halifesi oldu, tarikat yaymak için 1623’te Midilli’ye gönderildi. Dönüşünde Mehmet Ağa tekkesi şeyhliğinde, Fatih, Beyazıt, Ayasofya camileri vaizliği görevlerinde bulundu.
Dönemin bilginlerinden sayılan Abdülahad Nuri, tasavvufi şiirler, ilahiler yazmış, dini-tasavvufi risaleler kaleme almıştır. Otuza yakın yapıtlarının listesi Osmanlı Müellifleri’ndedir.
ESERLERİ
- Terceme-i Te’dîbü’l-Mütemerridîn
- Risâletün fî-Deverâni’s-Sûfiyye
- Er-Risâletü’s-Semâ’iyyetü’l-Mülzimetü li’l-Münkirîn
- Mir’âtü’l-Vücûd ve Mirkâtü’ş-Şühûd
- Riyâzü’l-Ezkâr ve Hıyâzü’l-Esrâr
- Hikmetü’t-Te’âruz fî-Sûreti’t-Tenâkuz
- Risâletün fî-Tayyi’l-Mekân
- Kasmü’l-Mübtedi’în bi-Sinâni’s-Sünne
- Te’dîbü’l-Mütemerridîn
- El-‘Adlü ve’l-İksât beyne’t-Tefrîti ve’l-İfrât
- İsbâtü’l-‘Âlim ve’ş-Şu’ûr li-men-Kâne min-Ehli’l-Kubûr
- Risâletün Müte’allikatün bi-Kavlihî Te’âlâ “ve en-Leyse li’l-İnsâni illâ mâ-Se’â”
- İnkâzü’t-Tâlibîn an-Mehâvi’l-Gâfilîn
- Erba’îniyyât fi’l-Ehâdîsi ve’l-Ebyât ve’l-Hikâyât
- Risâletün fî-Hayâti’l-Hızri ve İlyâs
- Risâletün fî-Nef’i Mesâ’i’l-Ahyâ’i li’l-Emvât
- Risâletün fî-Cevâzi Edâ’i’n-Nevâfili bi’l-Cemâ’a
- Risâletün fî-Şürûti İsticâbeti’d-Du’â’
- Risâletün fî-Mahabbeti’l-‘Abdili-Rabbih
- Risâletün fî-Hakîkati Leyleti’l-Kadr
- Risâletün fî-Şürûti Talebi’l-‘İlmi’n-Nâfi’
- Risâletün mâ-‘Arafnâk
- Risâletün fî-Şerhi Kelâmi Emîri’l-Mü’minîn ‘Ali bin Ebî Tâlib fi’l-Cevâbi ‘an-Su’âli Kümeyl fi’l-Hakîka.
- Risâletün fî-Beyâni Merâtibi Ma’rifeti’r-Rahmân
- Risâletü’l-‘Itriyye fi’l-Hakîkati’l-Kaderiyye
- Huccetü’l-Vidâd ve Hıccetü’l-Fu’âd
- Dürer-i Nûrî
- Risâletü’t-Tâc
- İsbâtü’l-Vâcib fî-Mâhiyyeti’l-Vücûd
- Divân-ı İlâhiyyât
- Ebeveyi’n-Nebî
- Vâridât
- Sülûk
- Risâletün fi’r-Reddi ‘alâ-men-Enkera ‘İntifâ’a Ba’zi’l-Mü’minîn bi-Sa’yi Ba’zi İhvânihim
- Risâletün fi’l-Kelâmi ‘alâ-Ba’zi Âyâtin mine’l-Kur’âni’l-Kerîm
- Risâletün Müte’allikatün bi-Kavlihî Te’âlâ “Kul in-Küntüm Tuhibbûne’llâhe Fe’t-tebi’ûnî Yuhibbükümüllâh
Manzum Eserleri
- Divan
- Risâletün fî-Deverâni’s-Sûfiyye
- Terceme-i Te’dîbü’l-Mütemerridîn
- Er-Risâletü’s-Semâ’iyyetü’l-Mülzimetü li’l-Münkirîn
Arapça Eserleri
- Mir’âtü’l-Vücûd ve Mirkâtü’ş-Şühû
- Riyâzü’l-Ezkâr ve Hıyâzü’l-Esrâr
- Hikmetü’t-Te’âruz fî-Sûreti’t-Tenâkuz
- Risâletün fî-Tayyi’l-Mekân
- Kasmü’l-Mübtedi’în bi-Sinâni’s-Sünne
- Te’dîbü’l-Mütemerridîn
- El-‘Adlü ve’l-İksât beyne’t-Tefrîti ve’l-İfrâ
- İsbâtü’l-‘Âlim ve’ş-Şu’ûr li-men-Kâne min-Ehli’l-Kubûr
- Risâletün Müte’allikatün bi-Kavlihî Te’âlâ
- İnkâzü’t-Tâlibîn an-Mehâvi’l-Gâfilîn
ESER ÖRNEKLERİ
I
Sende doğmuştur Muhammed Mustafa
Merhaba ey mah-ı mevlid merhaba
Sende olmuştur bu alem pür-safa
Merhaba ey mah-ı mevlid merhaba
Sende geldi ol şefaat menbaı
Sende zahirdir o nurun matlaı
Sensin etlaf-ı Huda’nın mecmaı
Merhaba ey mah-ı mevlid merhaba
Azmış iken cehl ile halk-ı cihan
Dolmuş iken küfr ile kevn ü mekan
Nur-ı iman sende olmuştur ayan
Merhaba ey mah-ı mevlid merhaba
Ol habbi kim Huda’sı medh ede
Onu vassaf olmaya Nuri n’ide
Kim bilir kadrin onun bu dünyede
Merhaba ey mah-ı mevlid merhaba
II
Ya habiballah kaçan kalkar cemalinden nikab
Mahv olur nur-ı ziya salmaz cihana afitab
Sanki fanus-ı hayalindir hiyam-ı asuman
Daima şem’-i cemalin ile döner mahitab
Alem ü adem müzeyyen nur-ı zatında senin
Zikr-i evsaf-ı cemilin ile memlü dört kitab
Ol tecelli eyleyen veçhinde ey mir’at-ı Hak
Suret-i rahmandürür vallahü a’lem bi’s-savab
Sırr-ı aşkı feyz edelden Nuriya feyyaz-ı Hak
Cuşa geldi şevk-i hüsnün ile döner asiyab
III
Çü kanım la-mekandır bi-mekandır bu mekan içre
Zamanıdır bugün sahib-zamanım bu zaman içre
Bulur bu alem-i kesrette vahdet sırrını elhak
Bakıp mir’at a’yana gören gören aynım ayan içre
Seraser gayb-ı ağyebdir şuun-ı sırr-ı pinhanım
Çü şanım bi-nişanlıktır nişanım bi-nişan içre
Vücudum hatemindee nakş olunmuş ism-i a’zam çün
Süleyman-ı zaman olsam revadır ariftan içre
Mesih’e uğradı ruh-ı rivanım çerh-i çarümde
Bir etti ruhu rühullah ile ey Nuri can içre
KAYNAKÇA: Türer, Osman (2011). Osmanlılarda Tasavvufî Hayat – Halvetîlik Örneği – Mehmed Nazmî Efendi’nin Hediyyetü’l-İhvân’ı. İstanbul: İnsan Yay.