HAYATI
On beşinci yüzyıl divan şairlerinden. Amasya’da dünyaya geldiği bilinen Zeynep Hatun’un doğum tarihi ile ilgili bilgi yok. 1474’te Amasya’da yaşama veda etmiş ve burada toprağa verilmiştir. Kadı Mehmet Efendi’nin kızıdır. Arapça ve Farsça öğrendi. Musiki ile de ilgilendiği söylenir. Asıl adı Zeynü’n Nisa’dır. İshak Fehmi adında bir kadıyla evliydi.
Divan edebiyatının bilinen ilk kadın şairi Zeynep Hatun’dur. Fatih Sultan Mehmet adına düzenlediği söylenen Divan’ının Bursalı Mehmet Tahir Bursa’da bir nüshasının olduğunu söylüyorsa da bu nüsha henüz bulunamadı. Farsçayı şiir yazacak kadar iyi bilinen Zeynep Hatun, çağdaşı olan Mihri ile, daha sonraki yıllarda ise şairliği bakımından Fitnat Hanım ile bir tutulmuştur. “Zeynep Hatun’un şairlik kabiliyeti, Ragıp Paşa devrinin yegane kadın şairi olan Fitnat Hanım’dan başka bir Osmanlı hanım şairinde görülmez denilebilir” (Muallim Naci).
Aşağıdaki beyitler, ondan söz eden kaynaklarda (Latifi, Aşık Çelebi) örnek olarak gösterilen ünlü gazelinden alınmıştır:
“Yara (ey yar) yolunda aşk ile derdinden öleni
Kim der sana ki hecr ile canun mükedder et
*
Zeyneb ko meyli ziynet-i dünyaya zen gibi
Merdane var sade-dil ol terk-i ziver gibi”
ESERLERİ
Divan: Fatih Sultan Mehmet adına düzenlendiği söylenen bu Divan’a henüz ulaşılabilmiş değil. Elimizde tezkirelerde yer alan birkaç şiiri vardır.
ESER ÖRNEKLERİ
GAZEL
Keşf it nikaabunı yiri göğü münevver it
Bu alem-i anasırı firdevs-i enver it
Depret lebüni cüşa getür havz-ı Kevser-i
Anber saçunı çöz bu cihanı mıattar it
Hattun berat yazdı sabaya didi ki tiz
Var milket-i Hıta ile Çin’i müsahhar it
Ab-ı hayat olmayacak kısmet iy gönül
Bin yıl gerekse Hızr ile seyr-i Skender it
Zeyneb ko meyli ziynet-i dünyaya zen gibi
Merdane var sade dil ol terk-i ziver it
KIT’A
Şehâ bu sûret-i zîbâ sana Hak’dan inâyetdür
Sanasın sûre-i Yûsuf cemâlünden bir âyetdür
Senün hüsnün benüm aşkum senün cevrün benüm sabrum
Demâdem artar eksilmez tükenmez bî-nihâyetdür
KAYNAKÇA: Tuman, Mehmet Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî – Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. hzl. C. Kurnaz; M. Tatcı. Ankara: Bizim Büro Yay, İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurlar (1946), Refik Ahmet Sevengil / Eski Şiirimizin Ustaları (1964), Nihad Sami Banarlı / Resimli Türk Edebiyatı Tarihi (1971), Günay Kut / Başlangıcından Günümüze Kadar Büyük Türk Klasikleri (1985)