HAYATI
1898 yılında Selanik’te dünyaya geldi. 2 Eylül 1968 günü Bakü’de hayatını kaybetti. Sabiha Zekariya imzasını da kullandı. Tam adı Sabiha Derviş Sertel’dir. Selanik Terakki İdadisi’ni bitirdikten sonra bir süre Fransız Mektebi’ne devam etti. Balkan Savaşı yıllarında ailesi ile birlikte İstanbul’a göç etti. 1915 yılında gazeteci Mehmet Zekeriya Sertel ile evlendi. 1919’da Mehmet Zekeriya Sertel’in tutuklanması üzerine, onun çıkardığı Büyük Mecmua dergisinin imtiyaz sahipliğini üstlendi. Aynı yıl eşi ile birlikte ABD’ye giderek Columbia Üniversitesi’nde sosyoloji öğrenimi gördü.
1923 yılında yurda döndükten kısa bir süre sonra eşi ile birlikte yayımcılığa başladı. Resimli Ay, çocuk dergisi olan Sevimli Mecmua, 1924-1946 yılları arasında Resimli Perşembe, Tan, Görüşler dergi ve gazeteleri ile Tan Cep Kitapları dizisinin çıkarılmasına ve yönetilmesine katkıda bulundu. Araştırma, inceleme yazıları ve günlük fıkralar kaleme aldı. İkinci Dünya Savaşı yıllarında faşizme karşı çıkan yazıları sebebi ile baskılara maruz kaldı ve bir süre yazı yazması yasaklandı. 1945 yılında bir kışkırtma sonucu bir grup tarafından Tan Matbaası’nın yakılıp tahrip edilmesinden sonra giderek artan siyasi baskılar sebebi ile 1950’de eşi Mehmet Zekeriya Sertel ile birlikte yurtdışına çıkmak zorunda kaldı. Paris, Moskova ve Budapeşte’de bir süre yaşadıktan sonra 1968 yılında ölüme kadar yaşadığı Bakü’ye yerleşti.
Sabiha Sertel siyasi kişiliği kadar toplumsal konularda da kaleme aldığı araştırma, inceleme yazıları ve günlük fıkraları ile adından söz ettirdi. 1930’lu yılların ortalarında A. Bebel, K. Kautsky, V. Adoratsky gibi bazı Marksist düşünülerine eserlerini Türk diline kazandırdı. 1940 yılında “Yeni Mecmua Çocuk Neşriyatı” tarafından yayımlanan Efe Ali, Hayvanlar Meclisi, İnci Gerdanlık, Küçük Kahraman, Mavi Boncuk, Sihirbazın Kızı, Şehit Çocuk, Tıngır Mıngır Ben Geldim ve Vatan Uğruna gibi çocuk kitaplarının yazılışına katkıda bulundu.
ESERLERİ
ROMAN: Çitra Roy ile Babası (1936).
İNCELEME: Tevk Fikret-Mehmet Akif Kavgası (1940), Tevk Fikret: İdeolojisi ve Felsefesi (1946; İlericilik Gericilik Kavgasında Tevk Fikret adıyla, 1999), ANI: Roman Gibi (1969).
ANSİKLOPEDİ: Çocuk Ansiklopedisi (4 cilt, Mehmet Zekeriya Sertel ve Faik Sabri ile, 1927-1928)
ÇEVİRİ: Sınıf Kavgası (K. Kautsky’den 1934), Kadın ve Sosyalizm (A. Bebel’den, 1935), Diyalektik MateryalizmLeninizmin Nazari Temeli (V. Adoratsky’den 1936), Yeni Sovyet Rusya ve Esas Teşkilât Kanunu (O.M. Molotov’dan, 1936), Demokrasi Nedir (J. Bryce’den, 1939).
