- OoHAYATI
Öykü ve roman yazarı. 28 Haziran 1945’te Ankara’da dünyaya geldi. Şermin Hanım ile Anayasa Mahkemesi üyesi ve Türkiye İş Bankası dışişleri müdürü Lütfullah Bütün’ün kızı. İkdam gazetesi başyazarı Tahir Lütfü Tokay büyükbabası, Sabahattin Kudret Aksal eniştesidir.
İngiliz Kız Ortaokulu’nu, ardından Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde orta öğrenimini tamamlayan Nazlı Eray, Bir süre İÜ Hukuk Fakültesi’nde okudu; 3. sınıftan ayrılarak aynı üniversitenin Edebiyat Fak. Felsefe Bölümü’ne geçiş yaptı; felsefe eğitimini de tamamlamadan okuldan ayrıldı. 1965-68 arasında Turizm ve Tanıtma Bakanlığı’nda çevirmen olarak çalıştı. Ciddi bir sağlık sorunu nedeniyle yaşamının bir yılını hastanede geçirmek zorunda kaldı. Konuk öğretim üyesi olarak bir dönem ABD’de Iowa Üniversitesi’nde “Yaratıcı Edebiyat” dersleri verdi (1977). Cumhuriyet, Güneş ve Radikal gazetelerinde “Düş İşleri Bülteni” başlıklı yazılar yazdı. Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi’nde üç dönem üyelik yaptı (1993-99).
Nazlı Eray’ın ilk öyküsü liseye henüz başladığında yazdığı Mösyö Hristo’dur (1959); ilk öyküleri Varlık dergisinde çıktı (1960). Daha sonraki yıllarda ürünleri Varlık, Türk Dili, Oluşum, Yazko Edebiyat, Gösteri, Adam Öykü ve Dönemeç gibi dergilerde yer aldı. Nazlı Eray “gerçekle gerçeküstü arasında köprüler kuran, masalsı öğelerle beslenen” (B. Necatigil) öyküleri ile adından söz ettirdi. İ. Tözüm’ün filme aldığı “Monte Kristo” adlı öyküsü, beş ayrı yönetmen tarafından çekilen birbirinden bağımsız beş kısa öykülü filmden oluşan “Aşk Üzerine Söylenmemiş Herşey” içinde yer aldı. Pek çok öyküsü TV dizisi yapıldı. 1995-98 arasında bir sanat programını TRT-Int’te hazırlayıp sundu. 1998’de Ankara’da kişisel bir resim sergisi açtı.
Zengin bir düş gücünün ürünleri olan öykülerinde toplumsal ve bireysel gerçeklikleri, çağrışımlarla yüklü bir dille, gerçeklikten gerçek ötesine uzanan iğneleyici, ironik bir anlatımla sergiledi. “Fantastik gerçekçilik” akımının Türkiye’deki en verimli kalemlerinden biri olarak değerlendirilen Eray, kendisini “büyülü gerçekçiliğe” yakın bulduğunu belirtir. Arzu Sapağında İnecek Var adlı romanı, 1980’lerden itibaren görülmeye başlanan fantastik anlatıların en uç örneği olarak kabul edildi. B. Moran’a göre, yazarın farklı tarihsel dönemlerden apayrı kişileri belli bir kurgu içinde bir araya getirmesi ve romanının kahramanları yapmasındaki amacı yalnızca okuru şaşırtmak, güldürmek, sarsmak; okuyucuda bir tür şok etkisi yaratmaktır. Yazar özellikle bu romanında bir tür fotomontaj tekniğiyle “olmayacak kişileri olmayacak yerlerde bir araya getirerek, buluşturarak, öpüştürerek okuru eğlendirmektedir. Bu nedenle bu romanında doğa yasaları ne de kronoloji söz konusu değildir.”
TYS, PEN Yazarlar Derneği ve Edebiyatçılar Derneği üyesi olan Nazlı Eray, Yoldan Geçen Öyküler ile 1988’de Haldun Taner Öykü Ödülünün ve Aşk Giyinen Adam ile 2002’de Yunus Nadi Roman Ödülünün sahibi oldu.
ESERLERİ
Öykü:
- Ah Bayım Ah!, İst.: Bilgi, 1976
- Geceyi Tanıdım, İst.: Ada, 1979
- Kız Öpme Kuyruğu, Ank.: Kaynak, 1982
- Hazır Dünya, İst.: Kaynak, 1983
- Geceyi Tanıdım/Erostratus, (oyun-öykü) İst.: İletişim, 1985
- Kuş Kafesindeki Tenor, (oyun-öykü) İst.: Can, 1985
- Eski Gece Parçaları, İst.: Adam, 1985
- Yoldan Geçen Öyküler, İst.: Can, 1987
- Aşk Artık Burada Oturmuyor, İst.: Can, 1989
- Kapıyı Vurmadan Gir, İst.: Kapital Medya, 2004
Roman:
- Pasifik Günleri, İst.: Ada, 1980
- Orphée, Ank.: Kaynak, 1982
- Deniz Kenarında Pazartesi, (anı-roman) İst.: Kaynak, 1984
- Arzu Sapağında İnecek Var, İst.: Can, 1989
- Ay Falcısı, İst.: Can, 1993
- Âşık Papağan Barı, İst.: Can, 1993
- Yıldızlar Mektup Yazar, İst.: Can, 1994
- Uyku İstasyonu, İst.: Can, 1994
- Bir Yaz Gecesi, İst.: Can, 1994
- İmparator Çay Bahçesi, Ank.: Ümit, 1997
- Örümceğin Kitabı, İst.: Can, 1998
- Elyazması Rüyalar, İst.: Can, 1999
- Ayışığı Sofrası, İst.: Can, 2000
- Aşkı Giyinen Adam, İst.: Can, 2001
- Sis Kelebekleri, İst.: Can, 2001
- Beyoğlu’nda Gezersin, İst.: Can, 2005
- Farklı Rüyalar Sokağı, İst.: Merkez, 2007
- Kayıp Gölgeler Kenti, İst.: Turkuvaz, 2008
Deneme:
- Düş İşleri Bülteni, (gazete yazıları) Ank.: Ümit, 1994
KAYNAKÇA: igil, Eserler, 16-17; Kurdakul, Sözlük, 237; Karaalioğlu, 192-193; Özkırımlı, TEA, II, 448; Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, c. IV, s. 1995; F. Özgüven, “Kentli Çevrenin Dışlanmışları”, Çağdaş Eleştiri