HAYATI
1 Eylül 1930’da Ankara’da dünyaya geldi. 28 Eylül 2013’te Ankara’da hayatını kaybetti. Münevver Hanım ile Hikmet Özakman’ın oğludur. İlkokulu Kırıkkale’de, ortaokulu Ankara’da okudu. 1947 yılında Ankara Atatürk Lisesi’ni bitirdikten sonra 1952’de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Bir süre serbest avukat olarak çalıştı. Almanya’da iki yarıyıl Köln Tiyatro Bilimi Enstitüsü’ne devam ettikten sonra yurda döndü ve Devlet Tiyatrosu’na dramaturg olarak atandı. 1958 yılından buradan ayrılarak Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde Prof. Kenneth Macgowan tarafından yönetilen oyun yazarlığı seminerlerine katıldı. Basın Yayın Genel Müdürlüğü’nde ve Bonn’da basın ataşe yardımcılığı görevlerinde bulundu. 1962’de Ankara Radyosu’na Söz ve Temsili Yayınlar şefi olarak atandı. Daha sonra TRT Haber ve Program genel müdür yardımcısı oldu. Bu görevden istifa ettikten sonra bir süre film yapımcılığı ve tanıtım işleri yaptı. Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi ve İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Ses ve Görüntü Sanatları Tiyatro Bölümü’nde öğretim görevlisi oldu. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü ve Radyo Televizyon Üst Kurulu üyeliği yaptı. 1994 yılından sonra Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı.
Turgut Özakman’ın ilk öyküsü Lades Ulus gazetesinde, 4 Aralık 1946 günü çıktı. Hisar ve Türk Dili dergilerinde yazdı. Tercüme dergisine şiir çevirileri yaptı. Oyunlarının konularını günümüzün ve geçmişin günlük yaşantısından seçti. Oyun kişilerine sevecen ve şakacı bir biçimde yaklaşır, olayları eleştirel bir gözle yaklaşırken akıl ve mantık ölçüsü yanında yerleşik ahlak kurallarını da gözettiği görülür. İlk oyunlarında gerçekçi akımın klasik oyun tekniği ile yazmış, daha sonra oyunlarını klasik Türk tiyatrosunun açık biçimini ve göstermeci çağdaş bir anlayış ile uygulamıştır. Kurgulama tekniği yanında oyun kişilerinin konuşturmasındaki kıvraklık oyunlarının başarısında en büyük etkenler olarak gösterilmiştir. Son yıllarında yayımladığı araştırmaları tarihi olgulardan örnekler sunarak, canlı tartışmalara yol açmıştır.
Türk Eğitim Derneği’nin bilim kurulu üyesi olan Turgut Özakman’a Anadolu Üniversitesi tarafından 1998 yılında fahri doktora unvanı verildi. 1999’da ise Atatürkçü Düşünce Derneği Turgut Özakman’ı yılın Atatürkçüsü seçti.
Turgut Özakman, 1914 ile 1968 Sanatseverler Derneği Yılın Yazarı Ödülü; Fehim Paşa Konağı ile 1979 Türkiye İş Bankası Büyük Ödülü; Duvarların Ötesi ile 1981 Avni Dilligil Oyun Yazarı Ödülü; Resimli Osmanlı Tarihi ile 1983 İsmet Kuntay Yerli Oyun Yazarı Ödülü; Bir Şehnaz Oyun ile 1984 Enka Oyun Yazarları Ödülü (ikincilik); Vahidettin, Mustafa Kemal ve Milli Mücadele ile 1997 Sedat Simavi Sosyal Araştırmalar Ödülü ve 1998 Yunus Nadi Sosyal Bilimler Ödülü; 1999 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülü’nü almıştır.
ESERLERİ
OYUN (İlk oynanış sırasıyla): Masum Katiller (1946), Pembe Evin Kaderi (1951; bas. 1999), Duvarların Ötesi (1959, bas., 1965), Güneşte On Kişi (bas., 1955), Tufan (1957), Hastane (1959; bas. 1999), Kanaviçe (1960; bas. 1999), Ocak (1962, bas., 1963, TV’de gösterildi, 1989), Paramparça (1963; bas. 1999), Bulvar (1964), Ulusal Kolej Disiplin Kurulu (1966), Komşularımız (1966), Sarıpınar 1914 (1968; bas. 1992), Babamla Birlikte (1971), Fehim Paşa Konağı (1980), Resimli Osmanlı Tarihi (1983; bas. 1992), Bir Şehnaz Oyun (1984; bas. 1992), Masal Var Masalcı Var (Ak Masal Kara Masal) (1981; bas. 1999), Ah Şu Ge/5 (1983; bas. 1990), Töre (1986; bas. 1991), Deliler (1987), Ben Mimar Sinan (1988; bas. 1999), Şu Çılgın Türkler (2006), Bütün Oyunları 1 (2008), Bütün Oyunları 2 (2008), Bütün Oyunları 3 (2008), Bütün Oyunları 4 (2008), Bütün Oyunları 5 (2009), Bütün Oyunları 6 (2010), Bütün Oyunları 7 (2011). SENARYO (İlk gösterim sırasıyla): Keloğlan Aramızda (1972-75), Yatık Emine (1972-75), Tuzsuz Deli Bekir (1972-75), Kurtuluş (1995), Cumhuriyet (1998), Dersimiz: Atatürk (2009).
ROMAN: Korkma İnsancık Korkma (1993), Romantika (2000), Şu Çılgın Türkler (belgesel roman, 2005), Diriliş – Çanakkale 1915 (2008), Cumhuriyet – Türk Mucizesi (2009), Cumhuriyet – Türk Mucizesi 2 (2010).
İNCELEME: Dr. Rıza Nur Dosyası (1995), Vahidettin-Mustafa Kemal ve Millî Mücadele (1997), 1881-1938 Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi (1999), Oyun ve Senaryo Yazma Tekniği (1998), 19 Mayıs 1999 Atatürk Yeniden Samsun’da (2. bas. 2002), Şu Çılgın Türkler (2005). ANI: Radyo Notları (1969).
ÇEVİRİ: Unutulmaz Şiirler (1999).
DİĞER: Bizi Dinler misiniz? (Dil üzerine konuşmalar, 1969).