HAYATI
Oyun yazarı, gazeteci. 7 Ocak 2016’da seksen sekiz yaşında İstanbul’da yaşama veda etti. Tam adı Ahmet Refik Erduran. Refika Hanım ile avukat Hüsamettin Erduran’ın oğludur. Nâzım Hikmet’in üvey kardeşi Melda Hanım ile evlendi.
Refik Erduran, ilköğrenimini 1939’da Nilüfer Hatun İlkokulu’nda, ortaöğrenimini ise Robert Kolej’de 1947’de tamamladı. Cornell Üniversitesi’nde (ABD) tiyatro tarihi ve dramatik edebiyat üzerine eğitim gördü, Türk tiyatrosu üzerine lisansüstü derecesi aldı (1949). Bu sırada Nâzım Hikmet’in üvey kardeşi Melda Hanım ile evlendi. Kore’de yaptığı askerlik sonrası İstanbul’da H. Sel ve E. Eğilmez ile Çağlayan Yayınevi’ni kurarak (1951-56) popüler cep kitapları yayımladı, siyasi mizah dergisi Tef’i (52 sayı, 1953-55) kurdu ve yönetti. 1968’de Iowa Üniversitesi’nin çağrılısı olarak gittiği ABD’de Uluslararası Yazarlar Atölyesi’nin çalışmalarına katıldı. Program sonunda California’da yedi yıl, Kıbrıs’ta altı yıl kaldı. Akis dergisi, Milliyet (1965-81) ve Güneş (1981-84) gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı.
Refik Erduran’un ilk yazısı İlk yazısı 1958’de Akis’te çıktı. Dolmuş ve Akbaba dergilerinde yayımlanan gülmece türü yazılarıyla tanındı. “Deli” (1957), “Bir Kilo Namus” (1958), “Cengiz Han’ın Bisikleti” (1959) adlı oyunlarıyla ünlendi. Çok sayıda oyunu devlet tiyatrolarında ve özel tiyatrolarda birçok kez sahnelendi. Nâzım Hikmet’in “Enayi” adlı oyunundan senaryolaştırarak yaptığı “Gün Doğarken” adlı film sansüre uğradı (yön. O. M. Arıburnu, 1955). “Önce Canan” (13 bölüm, 1988), “Metamorfoz” (1990), Karayar Köprüsü (1991) ve “Hızır Bey” (6 bölüm, 1993) adlı yapıtları televizyon filmi oldu. İngilizce yazdığı “Moon in Scorpio” adlı senaryosu Amerika’da filme çekildi (1985). TYS, PEN Yazarlar Derneği, Tiyatro ve TV Yazarları Derneği üyesi olan Refik Erduran, UNESCO Türkiye merkezi yönetim kurulu üyesi ve Devlet Tiyatroları edebi kurul başkanlığı ve ITI-UNESCO (Uluslararası Tiyatro Enstitüsü) merkez yönetim kurulu üyesi, aynı kuruluşun Türkiye şubesi başkanlığı görevini üstlendi. Refik Erduran, yapıtlarında toplumu ve kişileri hicveden komedi ve dram türü oyunlarında, toplumda yerleşik ve yaygın biçimde kabul gören değer yargılarını, toplumsal alışkanlıkları mizahi bir dille eleştirdi.
ÖDÜLLERİ
- 1985 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti En Başarılı Köşe Yazarı Ödülü
- 1986 Nokta Dergisi “Doruktakiler” Ödülü
- “Bunu Yapan İki Kişi” ile 1987 Uluslararası Endüstri ve Ticaret Bankası Tiyatro Yarışması (ikincilik)
- 1991 Kültür Bakanlığı En Başarılı Oyun Yazarı Ödülü
- “Halay” ile 1993 Kültür Bakanlığı Oyun Yarışması Ödülü
- “Hızır Bey” ile Kültür Bakanlığı TV Dizi Senaryosu Yarışması Ödülü
- “Ramiz ile Jülide” ile 1995 Yunus Emre Yarışması Büyük Ödülü
- “Eşekdağ’ın Sevdalısı” ile 1996 Atatürk Kültür Merkezi Ödülü
- “Seher Vakti” ile 1997 Yunus Emre Yarışması Başarı Ödülü
- “Yelpaze” ile Atatürk Kültür Merkezi TV Oyunu Yarışması Ödülü
ESERLERİ
Oyun:
- İki Kısa Oyun (İp Oyunu, Korkunçlar), İst.: Çağlayan, 1957
- Karayar Köprüsü, İst.: Çağlayan, 1958
- Ayı Masalı, İst.: Dormen Tiyatrosu, 1963
- Cengiz Han’ın Bisikleti, Ank.: Devlet Tiyatrosu, 1979
- Tamirci, İst.: Gerçek Sanat, 1993
- Yemenimin Uçları, İst., 1999
- Bahçemdeki Ayı, Ank.: Devlet Tiyatrosu, 2003
Roman:
- Yağmur Duası, İst.: Çağlayan, 1954
- Domuz, İst.: Remzi, 2003
- Neşe’nin Şarkıları, İst.: Remzi, 2004
- Er Oyunu, İst.: Remzi, 2004
- Kavşak, İst.: Remzi, 2004
- Sabiha, İst.: Remzi, 2004
Anı:
- Gülerek, İst.: Cem, 1987
- İblisler, Azizler, Kadınlar, İst.: Dünya, 2005
Deneme:
- Jetonlar Düştükçe, İst.: Cumhuriyet, 2007
Röportaj:
- Bosnalı Samuraylar, Ank.: Vadi, 1997
KAYNAKÇA: BF (20 Ekim 1999); Nebioğlu, 256; Necatigil, İsimler, 147; Özkırımlı, TEA, II, 450-451; “Erduran, Refik”, TDEA, III, 62; Kurdakul, Sözlük, 241; Karaalioğlu, 197; Necatigil, Eserler, 95, 226; Özgüç, I, 103; II, 36.
