HAYATI
Gazeteci-yazar ve şair. 1904’te İstanbul’da dünyaya geldi. 20 Ağustos 1993 günü İstanbul’da yaşama veda etti. Babası, Maliye nezareti memurlarından, Bursalı Fincanizade Nizamettin Bey, annesi Moralı Rıfat Efendi’nin kızı ve Faruk Nafiz Çamlıbel’in halası Saide Hanım’dır. Büyükbabası şair Hilmi Efendi olan İffet Halim Oruz, General Halim Oruz’un eşidir.
Ortaöğrenimini İstanbul Erenköy Kız Lisesi’nde tamamlayan İffet Halim Oruz, 1940’ta İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1941-45 yılları arasında Ticaret Bakanlığı ve İstanbul Belediyesi’nde Fiyat Murakabe Bürosu şefliği ve İthalatçılar Birliği Fiyat Kontrol Bürosu müdürlüğü görevlerinde bulundu.
Türk Sivil Toplum Örgütlerinin ve Türkiye’de kadın hareketlerinin yaygınlaşmasına öncülük eden ilk kadın gazetecimiz İffet Hanım Oruz, başta Türk Ocağı ve Halkevleri olmak üzere pek çok sivil toplum kuruluşunda çalıştı. Türk Kadınlar Birliği Diyarbakır şubesini kurdu. Aynı derneğin İstanbul şubesi başkanlığını ve genel başkan yardımcılığı görevlerini üstlendi. İffet Halim Oruz, STK çalışmalarına sözü edilen derneklerin dışında Kızılay Çocuk Esirgeme Kurumu, Yardımseverler Derneği, Çocuk Dostları Derneği, İstanbul Aile Planlaması Derneği gibi pek çok kuruluştaki hizmetlerini de ekledi. Ayrıca Türkiye İşitme ve Konuşma Vakfı’nın kurulmasına öncülük eden Oruz, Darülaceze Vakfı’nın da yirmi beş yıl başkanlık görevini üstlendi.
İffet Halim Oruz, ilk yazılarını 1927’de eşinin görevli olarak bulunduğu Diyarbakır’da Halk Sesi gazetesinde yayımladı. Sonraki yıllarda Hakimiyet-i Milliye gazetesinin “Kadınlık” adlı sütununda ve Ulus gazetesinde yazılar kaleme aldı. Türk basın tarihinde kadınlar tarafından çıkarılan Kadın gazetesini dergi halinde otuz iki yıl aralıksız yayımladı. “İstifçi” adlı romanın bu gazetede tefrika etti. İffet Halim, kitap halinde yayımladığı ilk eseri Füsun’u 1928’te bastırdı. Şiirlerinde Türklük, kahramanlık ve vatan sevgisi gibi temaları didaktik bir üslupla işledi.
İffet Halim Oruz, Cumhuriyet’in ilanının onuncu yılı için Burla adından üç perdelik bir oyun kaleme aldı. Bu oyun 1933’te Maarif Vekaleti tarafından sahnelendi. Oruz, Dede Korkut öykülerinden Salur Kazan’a ait hikayelerden esinlenerek yazdığı bu piyeste, Salur Kazan’ın yurdunun yağmalanması, karısı Burla Hatun’un ve oğlu Oğuz’un fedakarlıklarını, şefkatli olması ile birlikte cesur ve sabırlı olan Burla Hatun’un heyecanlarını anlattı.
ESERLERİ
ŞİİR:
- Füsun (1928)
- Tul Daireleri (1931)
- Kışın Bahar (1965)
OYUN:
- Burla (1933)
İNCELEME:
- Yeni Türkiye’de Kadın (1933)
- Türkiye’de Fiyat Murakabesi: Mevzuat ve Tatbikat (Sıtkı Yırcalı ile, 1944)
- Atatürk Döneminde Türkiye’de Kadın Devrimi (1986).
SÖYLEV:
- Arkadaşlar! (1936)
KAYNAKÇA: Mehmet Behçet Yazar / Edebiyatçılarımız ve Türk Edebiyatı (1938), Şahinkaya Dil / Resimli Türk Kadın Şairleri (1959), TDE Ansiklopedisi (c. 2, 1990), Bedihan Tamsöz / Osmanlıdan Günümüze Kadın Şairler Antolojisi (1994), Arslan Tekin / Edebiyatımızda İsimler ve Terimler (1999), TBE Ansiklopedisi (c. 2, 2001), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013)