HAYATI
1890 yılında Şam’da dünyaya geldi. 4 Kasım 1968 günü İstanbul’da hayatını kaybetti. Tam ismi M. Refii Cevat Ulunay’dır. Mevlana’nın soyundan gelen Ankara valisi Ali Muhittin Paşa ile Makbule Hanım’ın oğludur. Babasını memuriyeti dolayısıyla bulunduğu Şam’da dünyaya geldi. İstanbul’da Vefa semtinde büyüdü. Vefa Taş Mektebi’nde ve Şemsü’i Maarif adında özel bir okulda eğitim aldı. 1909 yılında Galatasaray Sultanisi’ni bitirdikten sonra Tanin ve İkdam gazetelerinde muhabir olarak çalışmaya başladı. İttihat ve Terakki’ye karşı olan Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nı destekledi. Daha sonra bu partinin yayın organı olan Alemdar (kapatıldıkça Darbe, Şehrah, Nevrah, Yeni Yol, Meslek, Bedahet, Mukavemet, Hedef, Takvimli Gazete, Teşrih, Alem, Haberdar, Azim, Asildar adları ile çıktı) gazetesini çıkardı. Ancak 1913 yılında Babıalı Baskını’nı üzerine gazetesini kapattı. Siyasi sebepler ile Sinop, Konya ve Çorum illerinde sürgün hayatı yaşadı. Mütareke’den sonra İstanbul’a döndü ve gazetesini yeniden çıkarmaya başladı. Milli Mücadele karşıtı yazıları ve İngiliz Muhipler Cemiyeti’nin örgütlenmesine geniş yer vermesi sebebi ile “Yüzellilikler” listesine alınması üzerine 1922 yılında Avrupa’ya gitti ve 1938’de Yüzellilikler Affı ile yeniden Türkiye’ye döndü. Yeni Sabah ve Milliyet gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı. İstanbul Belediye Konservatuarı’nda Tasnif Kurulu üyesi olarak görev yaptı. Kalp rahatsızlığı ve geçirdiği felç sebebi ile hayatını kaybetti. Vasiyeti üzerine cenazesi Konya’ya götürülerek Mevlana Türbesi yakınınındaki Üçler Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Refii Cevat Ulunay’ın ilk yazısı 1909 yılında Tanin gazetesinde çıktı. Gıdık dergisinde kaleme almış olduğu yazılarında siyasal güldürünün özgün örneklerini verdi. Gazete yazarlığını yanı sıra tiyatro ve müzik eleştirileri, romanlar yazdı, çeviriler yaptı. Geleneksel yaşamın sorunlarını irdeleyen fıkraları, gezi yazıları ve daha çok gazeteci dili ile kaleme aldığı röportaj/anı tarzındaki popüler tarihi romanları ile adından söz ettirdi. Yazılarında, dilde özleşmeye karşı bir tutum sergiledi.
ESERLERİ
ROMAN: Üçler (1921), Köle (1942), Dağlar Kralı Balçıklı Edhem (1955), Sayılı Fırtınalar (1958, Eski İstanbul Kabadayıları adıyla 1994), Eski İstanbul Yosmaları (1959), Mermer Köşkün Sahibi (1959), Bir Başka Âlem (1964).
ANI: Enkaz Arasında (1945), Menfâlar/Menfîler-Sürgün Hatıraları (1999), Bu Gözler Neler Gördü (2003).
GEZİ: İhtişam Diyarı Hindistan (1962).
İNCELEME: Rıza Tevk: Şiirleri ve Mektupları (1943).
ÇEVİRİ: Kadın ve Oyuncağı (1940), Werther (1940), Hitler’le İki Sene (1940), Fransa’yı Kemiren Kurt , Zambak, Hacı Murat (1943), Hind Diyarında Karış Karış (1943), İşkenceler Bahçesi (1955).