HAYATI
Araştırmacı-yazar ve gazeteci. Ömer Rıza Doğrul aslen Burdurlu bir ailenin çocuğu olarak 1893 yılında Kahire’de dünyaya geldi. 1952’de İstanbul’da yaşama veda etti. Ömer Rıza Doğrul, Mehmet Akif Ersoy’un damadıdır.
Ömer Rıza Doğrul, Kahire’de bulunan Ezher Üniversitesinden mezun oldu.Daha sonra gazetecilik yapmaya başladı. Balkan Harbi’nden sonra ve I. Dünya Savaşı sırasında Kahire’de es-Siyâse gazetesinde edebî makaleler yayımladı. Yazar, İstanbul’a döndükten sonra Tasvir-i Efkar gazetesinde muhabir olarak çalıştı. Bu sırada Vakit gazetesinde yayımladığı Türkiye-Mısır ilişkileri hakkındaki bazı yazılarından dolayı 1925’te İstiklâl Mahkemesi’nce tutuklandıysa da bir müddet sonra serbest bırakıldı.
Ömer Rıza Doğrul, Tasvir-i Efkar gazetesinde çalıştığı dönemde Meşrutiyet ve Cumhuriyet döneminde İslamcılık akımını savunan yazıları ile adından söz ettirdi. Türk ve Arap edebiyatları, dinler tarihi ve dini konularda incelemeler yaptı. İstanbul Radyosu için haber bültenleri hazırladı.1950 seçimlerinde DP’de Konya milletvekili olarak meclise girdi. Bu dönemde Cumhuriyet gazetesinde, daha çok Ortadoğu ve İslâm ülkeleri hakkındaki inceleme ve gözlemlerine dayanan “Komşu Memleketlerde Olup Bitenler”, “Günün Olayları”, “Pakistan Mektupları” ve “Seyahat İntibaları” gibi ana başlıklarla siyasî yazılar yayımladı.
1951’de Karaçi’de toplanan Türk-İslam Konferansına katılan heyete başkanlık yaptı. Eserleri, Tasvir-i Efkar, İkdam, Akşam, Son Posta, Tan ve Cumhuriyet gazetelerinde yer aldı. Telif ve çeviri olmak üzere yüze yakın eseri bulunmaktadır.
ESERLERİ
TELİF:
- Kur’an Nedir (1927)
- Müslümanlık Nedir (1933)
- Tanrı Buyruğu (Kur’ an-ı Kerim meali, 1934)
- Mehmed Akif Hayatı ve Eserleri (Eşref Edip’in kitabında bölüm, 1938)
- Kanlı Gömlek (Hz. Osman hakkında anlatı, 1944)
- Ekber: Bir Türk Dahisi (1944)
- Cennet Fedaileri: İslâm Tarihinde Gizli ve Yıkıcı Teşekküller (1945)
- İslâm’ın Özü ve Kur’an’ın Ruhu (1946)
- Yeryüzündeki Dinlerin Tarihi (1947)
- İslâmiyetin Geliştirdiği Tasavvuf (1948)
- Hazret-i Rabiatü’l-Adeviyye (1976)
- İstanbul’da İktidarın Temelleri (1995).
YAYIMA HAZIRLAMA:
- İslâm Ahlâkının Esasları (Babanzâde Ahmed Naim, 1945)
- Kur’ân-ı Kerîm’den Âyetler (Mehmet Âkif, 1944)
- Safahat (Mehmet Âkif, 1944).
ÇEVİRİ (İlmî):
- Rûh-ı İslâm (Seyyid Emîr Ali’den, 1979)
- Peygamberimiz Aleyhisselâm (Muhammed Ali’den, 1341-1342)
- İslâmiyet ve Hükümet (Ali Abdürrâzık’tan, 1927)
- İslâm Tarihi: Asr-ı Saadet (Mevlâna Şibli – Süleyman Nedvî’den, 1928)
- Hazret-i Muhammed ve Kur’ân-ı Kerîm (John Devonport’tan, 1928)
- Garbda Müslümanlık Cereyanı (Headly’den, 1928)
- Türkiye Nasıl Doğdu? (Harold Armstrong’dan, 1928)
- İslâmiyetin Asriliği ve Avrupa’nın İslâmlaşması (Seyyid Emîr Ali, Bernard Shaw ve Mevlâna Muhammed Ali’den, 1933)
- Yeryüzünde Din Geriliyor mu İlerliyor mu? (derleme, 1933)
- İslâm Medeniyeti Tarihinde Coğrafya ve Ticaret (J. H. Kramers’den, 1934)
- Kur’an’dan İktibaslar (Muhammed Ali’den, 1934)
- İslâm Medeniyeti Tarihinde Fen ve Tıp (Max Mayerhof’tan, 1935)
- Ömer Hayyam (Harold Lamb’dan, 1944)
- Hazret-i Muhammed Mustafa (Muhammed Hüseyin Heykel’den, 1945)
- Abu’l-Farac Tarihi (Gregory Ebü’l-Ferec’den, 1945-50)
- Dine Dönüş (Henry C. Link’ten, 1949)
- İslâm Tarihînde İlk Melâmet (Muhammed b. Hüseyin es-Sülemî’den, 1950)
- Müslümanlıkta Hac Farizası (H. A’dan, 1939).
ÇEVİRİ (Edebî)
- Gobi Çöllerinde (Sven Hedin’den, 1933)
- İspanya’da Engizisyon (Clement Wood’dan, 1938)
- Marko Polo’nun Sergüzeştleri (Charles Finger’dan, 1938)
- Tarihin Meşhur Kadınları (1939) – Lord Nelson ve Leydi Hamilton’un Büyük Aşkı (1939) – Büyük Katerina ve Âşıkları (Markum Leo’dan, 1939)
- Borjiyaların Cinayeti (Alexandre Dumas’dan, 1939)
- Hayat Kırkında Başlar (Walter Pitkin’den, 1939)
- Şahika (A. J. Cronin’den, 1941), Kelîle ve Dimne (Beydebâ’dan, 1941)
- Şark Rüzgârı Garp Rüzgârı (1941) – Canavar Tohumu (1943) – Bir İzdivacın Portresi (1946) (Pearl S. Buck’tan), Ramayana (Valmiki’den, 1942)
- Hak Erenler (Halil Cibran’dan, 1946)
- Dost Görünen Düşman (Herodot, Beydebâ ve Mevlâna’dan, 1947)
- Yağmurlar Gelince (Louis Bromeld’den, 1942)
- Karanlık ve Aydınlık (Florence L. Barclay’dan, 1943)
- Timur Devrinde Kadis’ten Semerkant’a (Klaviyo’dan, tsz), Uçurum (Corelli’den, tsz)
- Gövde Değiştiren Kafalar (Thomas Mann’dan, 1945)
KAYNAKÇA: İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013)
