HAYATI
Araştırmacı, yazar. 1950’de Samsun’a bağlı Çarşamba ilçesinde dünyaya geldi. Memur Hüseyin Çeviker ile Asiye Hanım’ın oğludur.
İlk ve orta eğitimini 1971’de Çarşamba’da tamamlayan Turgut Çeviker, önce İstanbul Üniversitesi ardından da Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde devam ettiyse de eğitimini tamamlamadı. Yeşilçam’da yönetmen yardımcısı olarak çalıştı. Daha sonra Ferhan Şensoy’un yönettiği “Bir Delinin Hatıra Defteri” oyununda Popriçin’i oynadı. Teneke ve Godot’u Beklerken’i sahneye koydu ve bu iki oyunda da rol aldı. 1975’ten itibaren karikatür tarihi ve mizah kültürü üzerine yazılar kaleme almaya başladı. 1983’te İris Yayıncılık ve Filmcilik şirketini kurdu. Turgut Çeviker, Türkiye Yazarlar Sendikası, Edebiyatçılar Derneği, Karikatürcüler Derneği, TÜRSAK ve Tarih Vakfı üyesidir.
Turgut Çeviker, ilk şiir denemelerini lise yıllarında Oydaş dergisinde yayımladı. Sonraki yıllarda şiir ve yazıları Güldiken, Diyojen, Cumhuriyet, Vatan, Politika, Güneş Türkiye Yazıları, Milliyet Sanat, Gösteri, Özgür Toplum, Adam Sanat, Adam Öykü, Yarın Sesimiz, Oluşum, Kadınca ve Beyoğlu gibi pek çok dergi ve gazetede yer aldı. İris Yayıncılık adına mizah kültürüne ilişkin telif ve çeviri sekiz kitap yayımladı.
Senaryosunu yazıp yönettiği “Türk Canlandırma Sineması 1931-1995” adlı bir belgeseli olan Turgut Çeviker’in karikatür tarihini incelediği yapıtlarının yanı sıra öykü çalışmaları da bulunmaktadır. Onat Kutlar’ın “bıkmak bilmeyen bir araştırmacı” olarak tanımladığı Turgut Çeviker’i Enis Batur, “başka bir ülkede yaşıyor olsaydı, bir üniversitenin “honoris cause” doktorasına layık görülürdü” sözleriyle niteledi.
Semih Gümüş, Turgut Çeviker hakkında şu değerlendirmeyi yaptı: “Karikatür Üzerine Yazılar’da kütüphane, arşiv, sahaf raarındaki serüveninin kendisini güncel karikatürden enikonu kopardığını, ister istemez karikatür araştırmacılığına yönelttiğini açıklıyor Turgut. Karikatür sanatının tarihine daldıkça daha derine dalma tutkusuna boyun eğmiş, her buluşu onu daha derine göndermiştir. El yordamıyla ilerliyordu elbette, ama bu yolda kimseden de el alınmaz mıydı? Önceden yapılmış başka araştırmalar, kitaplar, çeviriler, başka araştırmacılar… Doğrusu, kendi göbeğini kendisinin kesmesinden başka yolu yoktu. O da bunu yaptı. Karikatürümüzün eski ustalarının bilgilerinden, belgelerinden, arşivlerden yararlandı elbette. Ama gene de Turgut’un yirmi yıldır süren kan ter içindeki çalışmalarını sevgiyle, daha çok da şaşkınlıkla izledik.”
ESERLERİ
ARAŞTIRMA-DERLEME:
- Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü I / Tanzimat ve İstibdat Dönemi: 1867-1908 (1986),
- Nişan Berberyan / Terakki Edelim Beyler (1986), Ali Fuat Bey: Osmanlı Tokadı (1986)
- Tanzimat İmzasız Karikatürler Antolojisi (1986)
- Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü II / Meşrutiyet Dönemi: 1908-1918 (1988)
- Cemil Cem: Silah ve Meşale (1989)
- Burun: Abdülhamit Karikatürleri Antolojisi (1988)
- Halit Naci: Karagöz’ün Gör Dediği (1989)
- Meşrutiyet İmzasız Karikatürler Antolojisi (1989)
- Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü III / Kurtuluş Savaşı Dönemi: 1918-1923 (1991)
- İbret Albümü: 1908 (1991)
- Ramiz Gökçe: Gir Kapanıyorum (1992)
- Ahmet Rıfkı: Karşı (1993)
- Sedat Semavi, Paramparça / Yeni Zenginler / Harp Fakirleri (1993)
- Su Karikatürleri Albümü (1991)
- Carigraphia: Turkish Cartoons (1995)
- Kent Konut ve Yerleşim Üzerine Karikatürler (1995),
- Türk Canlandırma Sineması: 1931-1995 (1995)
- Türk Edebiyatında Futbol (2002)
- Ahmet Kutsi Tecer’e Armağan’ (Yay. Haz., 24.11.2017).
HİKAYE:
- Hayal (1994)
- Posta Hikâyeleri (2004).
DENEME:
- Karikatür Üzerine Yazılar (1997)
KAYNAKÇA: Enis Batur / Turgut Çeviker (Cumhuriyet, 18.1.1988) – Kurşunkalem Portreler (1999, s.26-28), Onat Kutlar / Gündemdeki Sanatçı (1994), Semih Gümüş / Turgut Çeviker’in Dünyası – Tahir Abacı / İki Usta, Bir Düşünür, Üç Kitap (Cumhuriyet Kitap, 8.4.1999), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013)