HAYATI
1914 yılında Nizip, Gaziantep’te dünyaya geldi. 2001’de İstanbul’da hayatını kaybetti. Tam adı H. Cahit Tanyol’dur. Nizip İlkokulu’ndan sonra Adana Erkek Öğretmen Okulu’ndan mezun oldu. Yüksek öğrenimini Gazi Yüksek Eğitim Enstitüsü’nde tamamladı. Yozgat Lisesi, Çorun Ortaokulu, İzmir Tilkilik Ortaokulu, İstanbul Eyüp Ortaokulu, Taksim ve Haydarpaşa liselerinde öğretmenlik yaptı. 1944 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nden mezun oldu. “Schopenhaeur’de Aklın Temeli” adıyla bitirme tezini, “Haz ve Elemin Ahlakta Yeri” adlı doktora çalışmasını ve “Örf ve Adetler Sosyolojisi Açısından Sanat ve Ahlak” konulu doçentlik tezini hazırladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’ne asistan olarak girdi. 1953 yılında doçent, 1960’ta profesör oldu. Sosyoloji Enstitüsü müdürlüğü ve Sosyoloji Bölümü başkanlığı görevlerini yürüttü. 1982 yılında kendi isteği ile emekliye ayrıldı.
İlk şiirleri (Gurup ve Taşbaş’ta Akşam) H. Sevük’ün Adana maarif emini iken çıkardığı Maarif Mecmuası’nda yer aldı. Şiir ve yazıları 1928 yılından 1931’ye kadar Servetifünun-Uyanış, Yenilik, İçtihat gibi dergilerde yayımlandı. İzmir’deki görev yıllarında Aramak adlı bir dergi çıkardı. Cahit Tanyol’un edebiyat dünyasında tanınması bu dergi vasıtası ile oldu. Edebiyat yaşamına daha sonra İstanbul’da yayın müdürlüğü görevini de yürüttüğü Değirmen dergisinde devam etti. Sonraki yıllarda düz yazı ve şiirlerini Varlık, İstanbul, Yön, Akademi, İnsan, Aile, Küçük Dergi, Yeni İnsan, Hisar, Realite, Türk Yurdu, Yazko Somut, Cumhuriyet, Milliyet, Yeni Sabah, Son Telgraf ile Güneş gibi dergi ve gazetelerde yayımladı.
Makale, deneme ve inceleme yazılarını büyük bir titizlikle kaleme aldı. Gündelik olayları bilimsel bir süzgeçten geçirerek yazdı. Yazılarında toplumcu bir anlayış benimsedi. Şiirde vezin ve kafiyeye karşı bir tutum izledi: ” Vezin ve kafiye şiirimizi dejenere etti ve klişe, bayatlamış duygulara siper vazifesi gördü. Kafiyeye hücum, sanat alanına kalp akçe sürenleri meydana çıkardı” sözleriyle bu konudaki düşüncelerini ortaya koydu. Fransızca ve Türkçe yayımlanan Realite dergisinde çıkan “Seyahate Davet” adlı şiiri ile birincilik kazandı.
Cahit Tanyol, Türkiye Yazarlar Sendikası,Edebiyatçılar Derneği, Türk Sosyolojisi Derneği, Yahya Kemal’i Sevenler Derneği ve Turing Kulübü üyesiydi.
ESERLERİ
ŞİİR: Kuruluş ve Fetih Destanı (1969), Son Liman (bütün şiirleri, 1992), Düş Yorgunu (tüm şiirleri, 2001).
DENEME-İNCELEME: Örf ve Adetler Sosyolojisi Bakımından Sanat ve Ahlâk (1952), Sosyal Ahlâk – Laik Ahlâka Giriş (1960), Sosyolojik Açıdan Din-Ahlâk-Laiklik ve Politika Üzerine Diyaloglar (1970), Atatürk ve Halkçılık (1982), Türk Edebiyatında Yahya Kemal (1985), Türk Edebiyatında Yahya Kemal (1985), Laiklik ve İrtica (1989), Çankaya Dramı (1990), Türklerle Kürtler (1993), Schopenhauer’da Ahlâk Felsefesi (1998), Neden Türban Şeriat ve İrtica (2002), Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu (2003).