HAYATI
1894 yılında Rodos’ta dünyaya geldi. 28 Ekim 1978’de Ankara’da hayatını kaybetti. Edirne Adliye müdürü ve İstinaf Hukuk Mahkemesi başkanı Mehmet Sırrı Bey’in oğludur. 1906 yılında Edirne’de Mülkiye Rüştiyesi’ni ve 1909’da Askeri Rüştiye’yi bitirdi. İstanbul Kabataş İdadisi’nde başladığı lise öğrenimini, Balkan Savaşı üzerine okulun hastaneye çevrilmesi sebebi ile 1913 yılında Konya İdadisi’nde tamamladı. Aynı yıl Darülfünun Edebiyat Şubesi’ne girdi, ayrıca muallimliğe başladı. 1914 yılında Birinci Dünya Savaşı’nın çıkması üzerine askere alınarak Doğu Cephesi’ne gönderildi. Askerlik görevini bitirdikten sonra İstanbul’a dönerek yarım bıraktığı öğrenimini tamamladı. Aşiyan Sultanisi’nde edebiyat öğretmenliği yaptı, ayrıca Yeni Gün gazetesinde muhabir olarak çalıştı. 1923’te kurduğu özel İstiklal Sultanisi’nde 1940 yılına kadar müdürlük ve edebiyat öğretmenliği yaptı. Bu okulda, öğrencilerin çalışmalarının yayımlandığı İstiklal Postası adı ile bir yıllık çıkardı. İstanbul Erkek Lisesi’nde Türkçe ve edebiyat dersleri verdi. Bu arada arkadaşı Mehmet Servet Bey ile birlikte Felsefe ve İçtimaiyat dergisini yayımladı. Eminönü Halkevi Başkanlığı yaptı. 1936-1940 yılları arasında halkevlerinin yayın organı olan Yeni Türk dergisini çıkardı. 1940-1946 arasında Aydın vekili olarak TBMM’de bulundu. İnönü (Türk) Ansiklopedisi’nin yayın kurulunda görevlendirildi. Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nde edebiyat öğretmenliği, Türk Dil Kurumu genel yazmanlığı ve başkanlığı yaptı. 1953-1956 arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Türk edebiyatı tarihi ile ilgili dersler verdi. Türk Dil Kurumu tarafından çıkarılan Türk Dili dergisini ve Türk Dili Araştırmaları Yıllığı / Belleten’i uzun yıllar yöneten Agah Sırrı Levend ömrünün son yıllarında en önemli yapıtı olan ve yalnızca ilk cildi yayımlanan Türk Edebiyat Tarihi üzerine çalıştı.
Agah Sırrı Levend’in ilk yazısı olan Hayatta Say 1913 yılında Konya’da yayımlanan Babalık gazetesinde çıktı. Edebiyat tarihi, dil ve eğitim üzerine olan çalışmalarının yanı sıra öykü, roman ve deneme türünde de eserler veren Levend yazılarını Yeni Gün, Felsefe ve İçtimaiyat, Cumhuriyet, Ulus, Son Posta, Ülke, Vakit, Memleket, Sanat ve Edebiyat, Şadırvan, Aydın, Şehir Tiyatrosu, Türk Dili, Türk Düşüncesi, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı/Belleten, Vatan ve Dernek gibi gazete ve dergilerde yayımlandı.
Edebiyat tarihi alanında yapmış olduğu çalışmaları ile tanınan Agah Sırrı Levend, Behçet Yazar tarafından yayımlanan Edebiyatçılarımız ve Türk Edebiyatı adlı yapıtta yönetimini “edebiyat tarihinde takip ettiğim sistem, edebiyat tarihini, edebi şahsiyetlerin tarihi olmaktan kurtarmak ve edebi nevilerin tarihi tekamül ve inkışafını takip ederek, şahsiyetlerin bunun içinde tetkik etmektir” biçiminde açıklamaktadır.
ESERLERİ
ROMAN: Acılar (1928).
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Edebiyat Tarihi Dersleri (I. Cilt: Tanzimat’a Kadar, 1931, II. Cilt: Tanzimat Edebiyatı, 1934, III. Cilt: Servet-i Fünûn Edebiyatı,1938), Maarifimiz ve Millî Terbiyemiz (1940), Eserler ve Şahsiyetler (inceleme-eleştirme, 1940), Halk Kürsüsünden Akisler (1941), Divan Edebiyatı (kelimeler, semboller, kavramlar, 1941), Nabi’nin Surnamesi (inceleme-metin, 1944), Profesör Ferid Kam, Hayatı ve Eserleri (1946), Atâî’nin Hilyetü’l-Efkâr’ı (inceleme-metin, 1948), Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Safhaları (1949; Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri adıyla, 1969), Türk Edebiyatı (Lise II. Sınırlar için, 1950), Mantıku’t-Tayr (önsöz-inceleme, tıpkı basım, 1955), Gazavatâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavatnâmesi (inceleme-metin-1956), Türk Edebiyatında Şehrengizler ve Şehrengizlerde İstanbul (1958), Arap Fars ve Türk Edebiyatlarında Leyla ve Mecnun Hikâyesi (1959), Tarih Boyunca Türk Dili (1961), Ümmet Çağı Türk Edebiyatı (1962), Tarih Edebiyatında Manzum Atasözleri ve Deyimler (1962), Hüseyin Rahmi Gürpınar (1965-68), Şemsettin Sami (1969), Türk Edebiyatı Tarihi 1 (Giriş, 1973), Dil Üstüne Yazılar (1973)
