HAYATI
1872 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. 1959’da İstanbul’da hayatını kaybetti. Asıl adı Hamdullah Siret’tir. Ömer Senih imzasını da kullandı. Bir süre Aksaray’daki Taş Mektep ile Medrese-i Hayriye’de okudu. Daha sonra Mülkiye İdadisi’ne girdi, ancak okulun ali kısmına devam ederken hastalanınca okuldan alındı, iki yıl kadar Kadıköy’de bulunan Frerler Okulu’na devam etti.
Önce Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi’nde ücretsiz olarak çalıştı, daha sonra asli görev ile Nafia Nezareti Tercüme Odası’na geçti. Burada çalışırken Servet-i Fünun’da şiirlerini yayımlamaya başladı. 1900 yılları başlarında Transvaal’da Boerlerle savaşan İngilizleri destekleyen, dönemin birçok aydınının imzaladığı bir muhtıyarı İstanbul’da İngiliz elçiliğine götüren grup içinde Hüseyin Siret Özsever de bulunmaktaydı. Olayı haber alan hükümet ziyaretçilerim hepsini tutukladı. İngiliz Elçiliği’nin araya girmesi ile serbest kaldılar, ancak bir süre sonra çeşitli görevlerle İstanbul’dan uzaklaştırıldılar.
Hüseyin Siret Özsever kendisine teklif edilen Selanik vilayeti mektupçuluğunu kabul etmeyince, Adıyama kazası tahrirat katipliğine gönderildi. Oradan önce Mersin’e, daha sonra İngiliz Konsolosluğu’nun yardımıyla da İskenderiye yoluyla Kahire’ye kaçtı. Korfu’da bulunan Damat Mahmut Celalettin Paşa’nın daveti üzerine Hoca Kadri ile birlikte Korfu’ya gitti, oradan da Paris’e geçti. 1902 yılında Paris’te toplanan Birinci Jön Türk Kongresi’ne delege olarak katıldı.
I. Abdülhamit’ karşı düzenlenecek olan bir bombalı saldırı için bomba sağlamak üzere Mahmut Celalettin Paşa tarafından Paris’e gönderildiğine ilişkin bir jurnal üzerine, gıyaben idama mahkum edildi. Paris’ten İngiltere’ye geçti, Folkstown’da yayımlanmakta olan Osmanlı gazetesinin başyazarlığını üstlendi. II. Meşrutiyet’in ilanına kadar çeşitli Avrupa ülkelerini dolaştı, ancak 1908 yılından sonra İstanbul’a dönebildi. Önce Bura vilayeti mektupçuluğuna, daha sonra Matbuat-ı Dahiliye müdürlüğüne ve Hazine-i Evrak müdürlüğüne getirildi. Bir ara Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nda yöneticilik yaptı. Babıali Baskını’ından sonra evinin aranması üzerine bir süre Tevfik Fikret’in evinde gizlendi. 1913 yılında gizlice Marsilya’ya kaçtı. I. Dünya Savaşı yıllarında Selanik ve İsviçre’de kaldı. 1918 yılından sonra İstanbul’a dönebildi.
Hüseyin Siret Özsever, yurda döndükten sonra bir süre Beşiktaş’ta Gazi Osman Paşa Sultanisi’nde edebiyat hocalığı yaptı, daha sonra Hariciye Nezareti Mektupçuluğu’na atandı. 1921 yılının Mayıs ayında Matbuat-ı Umumiye müdürlüğüne getirildi. Kasım 1922’de saltanat kaldırılınca, o da açıkta kaldı. Daha sonra Darüşşafaka Lisesi ile Alman Mektebi’nde edebiyat hocalığı yaptı.
Çocuk denilebilecek bir yaşta şiir yazmaya başlayan ve “Edebiyat-ı Cedide’nin en içli şairi” olarak tanınan Hüseyin Siret Özsever aslı kişiliğini Mülkiye Mektebi’nde edebiyat hocası olan Recaizade Mahmut Ekrem aracılığı ile Servet-i Fünuncuları tanıdıktan sonra bulmuştur. Daha sonra Tevfik Fikret’in etkisi altında kalan ve diğer Servet-i Fünun şairleri gibi içli ve bedbin şiirler kaleme alan şair ayrıca aşk, tabiat ve kadın konularına da yer vermiştir. Siyasetin içine girmiş olması, yıllarca evinden ve ülkesinden uzakta yaşamak zorunda kalışı, onun duygularını ve dolayısıyla şiirlerini de etkilemiştir. Başlangıçta Servet-i Fünun dil ve üslubuyla yazarken zamanla o da belirli bir sadeleşme içine girmiş, hatta Cumhuriyet’ten sonra yayımladığı son kitabında hece veznini tercih etmiştir.
EDEBİ KİŞİLİĞİ
Asıl adı Hamdullah Siret olan şairin adını Tevfik Fikret, “Hüseyin Siret” adına çevirmiştir. Kendisi de Mehmet Tevfik adını “Tevfik Fikret” yapmış, böylelikle de Serveti Fünun ailesi arasındaki fikir ve durgu birliğine canlı bir örnek göstermek istemişti.
Hüseyin Siret, Servet-i Fünun şairleri içinde duygusal yönü ve lirizmi en belirgin şair olarak tanınmıştır. Konularını, özellikle bu topluluk içinde iken, hemen daima hisli ve ince temalardan seçmiş; aşk, özlem, gurbet ve tabiat güzellikleri üzerine manzumeler düzenlemiştir. İlk şiirlerinde Fikret’in tekniği ve Cenap’ın zoraki duygusallığı göze çarpar. Dil ve anlatımda diğer Servet-i Fünun edebiyatçılarından pek ayrılmayan Hüseyin Siret, sonraları dilde belirli bir duruluğa yöneldikten sonra aruz yerine hece de kullandı. Hüseyin Siret manzumelerinde kalbinin sesini en çok dile getiren Servet-i Fünun şairi olarak ün yapmış bir sanatçıdır.
ESERLERİ
Şiir:
- Leyâl-i Girîzân, Paris: Şark ve Garp Mtb., 1904
- Bağ Bozumu, İst.: Matbaa-i Ebüzziya, 1928
- Kıvılcımlı Kül, İst.: Acun B., 1937
- Üstadın Şairi, (50. sanat yılında Halit Ziya Uşaklıgil’e ithaf edilmiştir) İst.: Matbaa-i Ebüzziya, 1937
- Kargalar, (manzum hicviye) İst.: Matbaa-i Ebüzziya, 1939
- Geç Kalmış Cevap, İst.: Matbaa-i Ebüzziya, 1939
- İki Kaside, İst.: Ahmet İhsan Mtb., 1942
- Bir Mektubun Cevabı ve Hüseyin Avni Ulaş’a, İst.: Kader B., 1948.
ESER ÖRNEKLERİ
NEVA-Yİ HİCRAN*
Uzak, uzak mütevekkil, yabancı bir köyde
Kenara şöyle atılmış, garip, bisaye
Ki berk ü barı perişan giryanım
Duyulmuyor ve duyulmaz enin-i hicranım
Araştırır beni öksüz yuvamda bivaye
Garip yavrum ile bir hayal-i pejmürde
*
Diyor musun “Baba, gel! Gel!” kızım, her akşam sen
Senin hayal-i yetiminle ağlıyorken ben?
*
Güneş batar, dağılır ufka hep tahayyül-i şam
Bütün menazırı tazlil-i hüzn eder sakin
Uzakta bir ovadan çıngırak sadası gelir
Akın akın sürüler hepsi avdet etmededir
Koyunları dağılan bir çoban gibi dalgın
Ne beklerim yolun üstünde böyle her akşam?
*
Arar mısın benim bilmem. Huceste, yavrum, sen
Senin hayal-i yetiminle ağlıyorken ben?
*
Siyah bir gece, orman sükun içinde uyur,
Cenah-ı muzlimi altında bir küçük hane.
*
Yukarıda, pencereden hasta bir ziya-yı fütur
Batar, çıkar, görünür, sanki bir Sitare-i dur
Kavuşmak istiyorum ben o dar-ı hicrane
Bırak, yeter, beni ey ittifak-ı melun, dur!
Görür müsün beni rüyada bazı, yavrum, sen
Senin hayal-i yetiminle uykusundayken ben
*Şair bir akşamüstü evine gelirken yakalanmış ve uzaklara gönderilmiştir. Yukarıdaki şiir, sürgün olarak bulunduğu yerde, ansızın ayrıldığı çocuğunu ve ailesini düşünerek duyduğu acıları anlatmaktadır.
KAYNAKÇA: İbnülemin, Şairler, 1722-1726; S. İskit, Türkiye’de Matbuat İdareleri ve Politikaları, İst., 1943, s. 165-168; H. Z. Uşaklıgil, Kırk Yıl, 2. bas. İst., 1969, s. 369-374; C. Süreya, Mülkiyeli Şairler, İst., 1966, s. 13; Akyüz, Antoloji (1970), 324-326; “Özsever, Hüseyin Siret”, TDEA, VII, 219-220; Mehmet Rauf, Edebi Hatıralar, İst., 1997, s. 51-54.
