HAYATI
Roman yazarı ve kadın hakları savunucusu. 1889’da İstanbul’da dünyaya geldi. 10 Şubat 1958 günü İstanbul’da bir akıl hastanesinde yalnızlık içinde yaşama veda etti. Tam adı Nezihe Muhiddin Tepedelenligil. Savcılık ve ceza hakimi Muhiddin Bey ile Zehra Hanım’ın kızıdır.
Nezihe Muhiddin, Kandilli Mahalle Mektebi’nde başladığı öğrenimini evinde özel dersler alarak sürdürdü. Bir süre Kumkapı Rahibe Okulu’nda, altı ay kadar da Darülmuallimat’ta öğrenim gördü. Farsça ve Arapça dillerinin yanı sıra Almanca ve Fransızca öğrendi. 1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra İttihat ve Terakki Sanayi Mektebi’nde öğretmen olarak çalışmaya başladı. Daha sonra pek çok farklı okulda öğretmenlik yapmayı sürdürdü.
Sosyal hayatta da öneli görevler üstlenen Nezihe Muhiddin, Osmanlı Türk Hanımları Esirgeme Derneği’nin de genel sekreterliğini yaptı. Donanma Cemiyeti Hanımlar Şubesi Kurucuları arasında yer aldı. Müdafaa-ı Hukuk Hanımlar Heyeti’nde aktif görevler aldı. 1923’de Cumhuriyet’in ilanından hemen sonra kadınlara oy ve milletvekilliği hakkı için Kadınlar Halk Fırkası’nı kurdu. 1924 yılında Türk Kadınlar Birliği’nin kuruluşuna öncülük etti ve 1927 yılına kadar başkanlık görevini üstlendi.
Nezihe Muhiddin, dönemin dergi ve gazetelerinde kadının toplumsal hayatta katılmasının önemi üzerine yazılar kaleme aldı. Başkanı olduğu Kadınlar Birliği adına 1925-27 yılları arasında Kadın Yolu (dördüncü sayıdan itibaren adı Türk Kadın Yolu olarak değişti) adlı bir dergi çıkardı. Yirmi roman ve üç yüz öykü kaleme aldı. “Türk Kadını” adlı incelemesinde anıları ve deneyimlerinin ışığında Türkiye’deki kadın hareketinin tarihini ele aldı. Nezihe Muhiddin hakkında 2018 yılında Ümran Safter’in yönetmenliğinde “Kadın Olmanın Günahı” adlı bir belgesel hazırlandı.
Neziha Muhiddin hakkında “Kadınsız İnkılap” adında bir kitap hazırlayan Yaprak Zihnioğlu, kitabının bir bölümünde Muhiddin hakkında şunları söylüyor:
“Nezihe Muhiddin’in düşüncesinde kadınlığın kurtuluşu ve feminizm, öncelikle kadınların insan addedilmeleri, sivil yaşama katılabilmeleri, toplumun üyeleri olarak kamu alanında yer almaları, toplumsal konumlarının yükselmesi, kadın eğitimindeki kısıtların tamamıyla kaldırılması ve mesleklere girebilmeleri, erkeklerle eşit düzeyde yurttaşlar ve toplumsal rolleri üstlenebilen rasyonel, akıl yürüten modern insanlar haline gelmeleri isteği ve inancı demektir. Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında kadın hakları için mücadele eden Nezihe Muhiddin, siyaset alanını kadın bakış açısından genişletmek ve siyasete kadınların aktif katılımı için uğraştı.”
ESERLERİ
- Şebab-ı Tebah (1911)
- Benliğim Benimdir (1929)
- Türk Kadını (1931)
- Güzellik Kraliçesi (1931)
- Bozkurt (1934)
- İstanbul’da Bir Landru (1934)
- Ateş Böcekleri (1936)
- Bir Aşk Böyle Bitti (1939)
- Çıplak Model (1943)
- İzmir Çocuğu (1943)
- Avare Kadın (1943)
- Bir Yaz Gecesiydi (1943)
- Çıngıraklı Yılan (1943)
- Kalbim Senindir (1943)
- Sabah Oluyor (1944)
- Gene Geleceksin (1944)
- Sus Kalbim Sus (1844).
KAYNAKÇA: Yaprak Zihnioğlu / Bütün Eserleri (2006) – “Kadınsız İnkılap: Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası” (Osmanlı Bankası Arşivi ve Araştırma Merkezi, 21 Şubat 2009), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (10 cilt, 2006), Meryem Algan (Kitap Zamanı, 2009).