HAYATI
Şair, yazar ve çevirmen. 1808’de Arapkir’de dünyaya geldi. 1876’da İstanbul’da yaşama veda etti. Mezarı Üsküdar’da, karısı ile birlikte yaptırdıkları ve Zeynep Kamil adı ile anılan hastanenin bahçesinde bulunan türbenin içindedir. Babası, İsmail Beyzade Mehmet Bey’dir. Babasının çok erken bir yaşta kaybettiği için amcası Gümrükçü Osman Paşa’nın yanında büyüdü. Öğrenimini tamamladıktan sonra, 1829’da Divan-ı Hümayun kaleminde çalışmaya başladı. Bir süre sonra gizlice Mısır’a gitti ve burada Mehmet Ali Paşa’nın hizmetine girdi. Mısır’da bulunduğu süre içinde Fransızca öğrendi. Mehmet Ali Paşa’nın kızı Zeynep Hanım ile evlendi. 1845’te Adile Sultan’ın düğününde bulunmak üzere İstanbul’a gönderildi. Bu sırada Abdülmecit tarafından kabul edildi ve kendisine mir-i miranlık (beylerbeyliği) görevi verildi. Daha sonra Mehmet Ali Paşa’nın vefat etmesi üzerine yerine geçen Abbas Paşa, Yusuf Kemil Paşa’yı Asvan’a sürdü ve zorla Zeynep Hanım’da boşattı. Ancak işe İstanbul müdahale etti. 1849’da Mustafa Reşit Paşa’nın aracılığı ile İstanbul’a çağrıldı. Ardından karısı da İstanbul’a getirtildi. Bu tarihten sonra Yusuf Kamil Paşa, önemli devlet görevlerinde ve nazırlıklarda bulundu. 1863’te kısa bir dönem sadrazam oldu. Yusuf Kamil Paşa ve eşi Zeynep Hanım’ın İstanbul’da yaptırdıkları birçok hayır ve hasenatları vardır. En önemli hayır işi ise bugün Üsküdar’da Zeynep Kamil adı ile anılan hastanedir.
Yusuf Kamil Paşa’nın adı Türk edebiyat tarihinde Telemak çevirisi ile anılır. Fenelon’un bu yapıtı, Batıdan dilimize aktarılan ilk roman örneğidir. “Çok rağbet görmüş, az zamanda pek çok baskı yapmış, okullarda örnek kitap olarak okutulmuştur (Mehmet Kaplan). Şiir alanında da örnekler veren Yusuf Kamil Paşa, Divan geleneğine bağlı kalarak kaleme aldığı bu şiirleri belli bir ustalık düzeyinde olduğu görülür. İbnülemin Mahmut Kemal, Paşa’nın pek çok şiir, mektup ve müsvedde halde yazısının Mercan’daki evlerinde bulunduğunu, ancak 1864’teki yangında bunların kül olduğunu söylemektedir.
ESERLERİ
- Telemak: François de la Monthe Fenelon’un Les Adventures de Telemaque adlı eserinin çevirisi olab bu yapıtın ilk basım yılı 1862’dir.
- Eser-i Kamil Paşa: İbnülemin Mahmut Kemal’in derlediği şiirleri, mektupları ve kimi yazılarının bulunduğu eser.
KAYNAKÇA: İbn. Son Sadrazamlar, s:196-258, Son Asır Türk Şairleri, s:790, İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (2000). Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş Şuarâ) (Haz. M. Kayahan Özgül) (Cilt II). İstanbul: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.