HAYATI
Divan şairi. İstanbul’da dünyaya geldiği bilinen Vecdi’nin doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yoktur. 1661’de idam edilerek öldürülmüştür. Boğuk Mustafa Ağa adında birinin oğludur. Medrese eğitimi gördükten sonra Divan Kalemi’ne girdi. Sadrazam Köprülü Fuat Paşa döneminde beylikçiliğe kadar yükseldi. İstanbul kadısı Ruhullah Efendi’nin idam edilmesi üzerine, sadrazamın Vecdi’ye olan ilgisini çekemeyen reisülküttap Şamizade’nin iftirası sonucu, devlet aleyhine kimi olayların patlak vereceğini yıldızlardan çıkardığını söylemesi, onun da idam edilmesine yol açtı.
Vecdi, “ince ve zarif gazelleri ile” (F. Köprülü), XVII. yüzyılın usta şairlerinden biri olarak kabul edilir. Sayıca az olan şiirlerinde, Baki’nin ve Şeyhülislam Yahya’nın etkisi sezilir. Eserlerinden bir beyit:
“Mey anda dilber anda cümle yaran-ı safa anda
Geçüb cennetten adem sakin-i meyhane olmaz mı?”
ESERLERİ
İstanbul Kütüphaneleri’nde, Vecdi Divanı’nın otuza yakın yazma nüshasına rastlanır. Divan’ı, ilki 1872’de, ikincisi de 1891’de basıldı: Divan-ı Vecdi Efendi, Divançe-i Vecdi. İkinci basımında Faik Reşat’ın Vecdi ile ilgili bir de önsözü vardır.
ESER ÖRNEKLERİ
DİVANÇE’DEN
GAZEL I
Lutf-ı felek ki ellere abı şarab’ eder
Dil-i-teşne-i mahabbete bahri serab eder
Gamdan eğerçi herkes alır hisse lik çerh
Hep bana can-güdaz olan intibah eder
Ger ah edersem ahımı gerdun-i şive-kar
Ser-matla’-ı sitername ayrı hicab eder
Sad-aferin seha-yı galat-bahş-ı dehre kim
Ağyara lütfu cevri bana bi-hesab eder
Vecdi tahammül eyle sipirhin cefasına
Bir gün olur ki eylediğinden hicab eder
GAZEL II
Şebistan-ı gamım bezmimde şem’-i enverim yoktur
Fena dünyada ya’ni bir müsellem dilberim yoktur
Serinde herkesin bir gonca-i sirabı var şimdi
Benim bağ-ı cihan içinde bir berg-i terim yoktur
Ne pür-zahm-ı nigah ü ne esir-i zülf-i müşginim
Anınçün saff-ı ser-bazan-ı aşk içre yerim yoktur
Yanıp hicran ile şem’-i gam oldum vaslı yad etmem
Meta’-i şeb-pesendim subha layık gevherim yoktur
Nice feryad edip çak-i giriban etmeyen ben kim
Yanımda saki-i gül-ruh elimde sagarım yokdur
Sitanbul’a o denlü arzu var dilde ey Vecdi
Uçardım bulsam amma neyleyim bal ü perim yokdur.
KAYNAKÇA: Mermer, Ahmet (2002). Vecdî ve Dîvânçesi. Ankara: MEB Yay. 135-136, Kocatürk, Vasfi Mahir (1971). Namık Kemal’in Şiirleri. Ankara: Edebiyat Yayınevi.