HAYATI
Divan şairi. Edirne’de dünyaya geldiği bilinen Ubeydi’nin doğum hakkında tam bir bilgi yoktur. 1573’te Eski Zağra’da yaşama veda etti. Asıl adı Abdurrahman’dır. Nebi Halife adında bir vaizin oğludur. Medrese eğitimini tamamladıktan sonra kadılık mesleğini seçti. Danişmend (kadı yardımcısı) iken Kanuni Sultan Süleyman’a bir gazel sundu ve Kanuni’nin gözüne girdi. Daha sonra Lofça ve Eski Zahra’da kadılık görevinde bulundu. Dönemin ünlü şairleri arasında anılan Ubeydi, muamma ustaları arasında sayılır. Tezkirelerde, musiki alanında da bilgisi olduğu ve besteleri olduğu belirtilir.
Ubeydi, kendinden önceki Revani ve çağdaşlarından Emri cinsinden, nükte ve mazmun düşkünü bir şairdir. Hemen her beytinde bir oyun sıkıştırmıştır. Bazen yapıtlarında orijinal mazmun bulmak amacıyla klasik ortak manzumların dışına da çıkmıştır. Fakat pek çok emsali gibi ekseriya mazmundan kazanmak hesabında edadan ve doğallıktan kaybetmiştir. Bununla beraber, kendinden önce bu yola gidenlerin, eda bakımından, mükemmellerinden biridir. Ubeydi, devrinde beğenilmiş, kudretli şairlerden biridir, fakat zamanından sonrasına hükmü geçecek kadar üstün vasıflar kazanamamıştır.
ESERLERİ
- Divan (basılmadı)
ESER ÖRNEKLERİ
BEYİTLER
Bize yetmez mi kakül-i dil-ber
Oda yansın neye yarar anber
*
Zülfü ucunda gamzesin gördüm
Takınır bir yılan dil hançer
*
Nice olsun kaşın senin doğru
Koltuğunda yatar anın uğru
*
Hilal başa varayın dedi o kaş ile
Kaçtırdılar üşüp anı nücum taş ile
*
Hayal-i yar gelir hake sal ten-i zerdi
Beze o şeh yolunu ey gönül kumaş ile
*
Yaşıma sehv-i lisan ile şebihim deyicek
Bahre cü dil uzatıp etti dil-azarlığı
GAZEL I
Mey hoş tutarsa n’ola bizi na-tüvanlarız
Birkaç esir-i bade vü rind-i cihanlarız
*
Bir dolu camı milket-i Cemşid’e vermemiz
Bezm-i safada beylik eder kamuranlarız
*
Keyfiyyet cihanı güzel bilmiş anlamış
Gonçe- dehenler ile içer nükte-danlarız
*
Dünya gamın çekenler ile sohbet etmemiz
Gam bilmeziz zamanede biz şad umanlarız
*
Kimlersiniz deyu sorar isen Ubeydiye
Kuşe-be-kuşe alem eder la-mekanlarız
GAZEL II
Hace mala meyl eder kendüye yar olur sanur
Galiba dünyayı miskin berkarar olur sanur
Ehl-i dünya daşdan yapmag ile taş havlısın
Hane-i ömri esasın üstüvar olur sanur
Gırredür sahib-saadet mansıb-ı dünya ile
Paye-i devlet kişiye payidar olur sanur
Pirleri dur otur sebu-keş aşıka
Bade vü mahbuba sufi ihtiyar olur sanur
Nakd-i ömrin bu Ubeydi dürr-i nazm harc eder
Benzer ol miskin kemale i’tibar olur sanur
GAZEL III
Biz ki bu devr içre cam-ı dil-guşaya maliküz
Mülk-i şevkun şahıyuz sırça saraya malikuz
Camdan seyr eylerüz dayim safa devranını
Sufıyuz ayine-i alem-nümaya malikuz
On sekiz bin alemi aşüfte etmiş kendüye
Aşk derler adına bir-dil-rubaya malikuz
Bir şeh-i dünyaya istiğna satarsak yerüdür
Hak-i pay-ı yara erdük kimyaya malikuz
Ey Ubeydi n’ola vasf etsek miyan ile lebün
Biz hayale kaadirüz rengin edaya malikuz
GAZEL IV
Taglar sabr edemez suz-ı dile baş degül
Ateş-i aşka demürler döyemez taş degül
Çeşm-i hunın ile zahmun dahi kanlar akıdur
Halün ağlar yalınuz dide-i hün-paş degül
Dest-i gam aşk ile bir sille urupdur bana kim
Barmagı yeri karardı görinen kaş degül
Nice bir besleyenin mülk-i vücud içre teni
Azm-ı rah-ı adem etsem bana yoldaş degül
Masivaya ne bakarsun deyü perde edüben
Çeşm-i nemnaki Ubeydi bürüyen yaş degül
ŞARKI
Çektiğim derdi görüp ağlar gözüm bi-ihtiyar
Kanlı yaşımdan olur aşk-ı nihanı aşıkar
Vermesin halim Ubeydi kimseye perverdigar
Kime yanıp yakılam ya kime halim ağlayam
*
Her zaman dil aşk ile aşüfte hal eyler beni
Eh elinden günlümün feryad elinden gönlümün
KAYNAKÇA: Ali Nihat Tarlan, Şiir Mecmualarında Divan Şiiri, c:1, fas:2