HAYATI
Şair, yazar ve çevirmen. 7 Temmuz 1931’de İstanbul’da dünyaya geldi. Aralık 2014 günü, kalp krizi geçirmesi sonucu Ankara’da hayatını kaybetti. Cenazesi İstanbul Edirnekapı Şehitliği’nde toprağa verildi. Asıl adı Ümit Talât Halman olan yazar, bazı yapıtlarını Talât Halman ve Talât S. Halman imzaları ile kaleme aldı. İclâl Hanım ile Amiral Sait Halman’ın oğludur.
İlköğrenimini 1943’te Moda 8. İlkokulu’nda, ortaokul ve liseyi ise 1951’de Robert Kolej’de tamamlayan Talat Sait Halman, daha sonra ABD’ye gitti ve burada Amerika’da Columbia Üni. Siyasal Bilgiler ve Ortadoğu Edebiyatları Bölümü’nden mezun oldu (1951). 1953-60 yılları arasında aynı üniversitede Türkçe okutmanı olarak görev yaptı. Ardından bir süre Birleşmiş Milletler Radyosu’nda spikerlik yaptı. 1966’dan başlayarak Princeton ve New York üniversitelerinde Türk dili ve edebiyatı profesörü olarak çalıştı. Bu görevini sürdürdüğü sırada 1971’in Temmuz ayında Türkiye’ye çağrıldı ve Kültür Bakanlığı görevine getirildi. Ancak 1971’in Aralık ayında bakanlığın kapatılması üzerine yeninden ABD’ye döndü. Dışişlerinde de görev aldı; Türkiye’nin ilk kültür işleri büyükelçisi oldu (1980-82). Pennsylvania Üniversitesi’nde konuk profesör olarak Türk edebiyatı dersleri verdi (1984-86). New York Üniversitesi’nde Türkiyat profesörü olarak çalıştı (1986-98). 1998’den beri Bilkent Üniversitesi’nde “mümtaz konuk profesör” ve Türk Edebiyatı Bölümü kurucu başkanıdır.
Talat Sait Halman’ın ilk şiirleri 1955’te Yenilik dergisinde yayımlandı. Sonraki yıllarda yazı ve şiirleri ı Değişim, Dönem, Türk Dili, Yeditepe, Şiir Sanatı, Yeni Edebiyat, Milliyet Sanat ve Varlık dergilerinde yer aldı. Akşam ve Milliyet gazetelerinde kültürel, siyasal ve toplumsal sorunlara ilişkin köşe yazıları yazdı. İlk şiirlerinden itibaren Anglosakson şiiri etkisinde, düşünce ağırlıklı bir şiire yöneldi. Amerika’da yayımlanan birçok sanat ve edebiyat de gilerinde günümüz Türk şairleri ve şiiri üzerine tanıtma yazıları, değerlendirmeler yayımladı. Ayrıca birçok Türk yazar ve şairin yapıtlarını İngilizceye çevirerek ABD’de basılmasını sağladı; F. H. Dağlarca, O. V. Kanık, M. C. Anday, S. F. Abasıyanık, Yunus Emre ve Mevlana bunlardan bazılarıdır. Amerika’da yayımlanan ansiklopedilere Türk edebiyatı ile ilgili maddeler yazdı. ABD’deki National Society of Literature and the Arts (Ulusal Edebiyat ve Güzel Sanatlar Derneği) üyeliğine seçilen ilk Türk olan Halman, Uluslararası Şiir Komitesi (1978) ve Amerikan Şiir Akademisi (1985) üyesiydi.
ÖDÜLLERİ VE ÜNVANLARI
- Kraliçe II. Elizabeth’ten “Knight Grand Cross, G.B.E., The Most Excellent Order of the British Empire” (1971)
- 1986 Columbia University Thornton Wilder Prize
- 1988 Boğaziçi Üniversitesi Fahri Doktora
- Buzcu Geliyor (E. O’Neill) çevirisiyle 1989 Ankara Sanat Derneği En İyi Oyun Çevirisi Ödülü
- Sevgili Soytarı (Show-Campbell) çevirisiyle 1990 Avni Dilligil En İyi Oyun Çevirisi Ödülü
- 1995 UNESCO Üstün Hizmet Nişanı
- 1999 Türkiye Bilimler Akademisi Hizmet Ödülü
- 2000 Dışişleri Bakanlığı Üstün Hizmet Ödülü
ESERLERİ
Şiir:
- Can Kulağı, İst.: Yeditepe, 1968
- Bin Bir, (özdeyiş şiirler) İst.: Milliyet, 1976
- Canevi, Ank.: Şiir Tiyatro, 1980
- Tuyuğlar ve Başka Dörtlükler, İst., 1981
- Uzak Ağıt, İst., 1991
- İkiler, (özdeyiş şiirler) Ank.: Bilgi, 1997
- Sessiz Soru, Ank.: Bilgi, 1998
- Ümit Harmanı, (Toplu Şiirler), İst.: İş Bankası, 2008
İnceleme:
- William Faulkner: Hayatı, Sanatı, Eserleri, İst.: Varlık, 1963
Deneme:
- Doğrusu “Milliyet”ten 100 Yazı, İst.: YKY, 1999
Söyleşi:
- Talat Halman Kitabı, Aklın Yolu Birdir, (haz. C. Birgül), İst.: İş Bankası, 2003
Çeviri-Derleme:
- Duman (W. Faulkner), İst.: Varlık, 1952
- Çalınan Taç (S. Clemens), İst.: Doğan Kardeş, 1953
- William Shakespeare’den Sahneler, İst.: Yeditepe, 1964
- Eskimo Şiirleri, İst.: Yeditepe, 1969
- Seçme Şiirler (W. Stevens), İst.: Yeditepe, 1970
- Seçme Şiirler (L. Hughes), İst.: Yeditepe, 1971
- Eski Mısır Şiiri, İst.: Türkiye İş Bankası, 1972
- Eski Uygarlıkların Şiirleri, İst.: Türkiye İş Bankası, 1974
- Tüm Soneler (W. Shakespeare), İst.: Cem, 1989
- Yaşayan Amerikalı Şairler, İst.: Varlık, 1992
- Amerikalı Kadın Şairler, İst.: Varlık, 1992
- Prof. Dr. Metin And Bibliyografyası, (M. H. Şakiroğlu ile) Ank.: Turhan, 1993
- Candan Cana Mevlana Celaleddin Rumi’den Seçme Rubailer, İst.: İş Bankası, 2000
- Aşk Çırçıplak, (Baba Tahir Üryan), İst.: K Kitaplığı, 2003
- Sevda Yüce Gözlerle (Mevlana’dan Rubailer), Ank.: Hece, 2004
- Kendi Sözleriyle Yaşayan Atatürk, İst.: Dünya Aktüel, 2008
Türkçe’den Çevirileri:
- Selected Poems (F. H. Dağlarca), Pittsburg: University of Pittsburg, 1969
- I am Listening to Istanbul, New York: Corinth Books, 1971
- The Humanist Poetry of Yunus Emre, İst.: R.C.D. Cultural Ens., 1972
- Contemporary Turkish Literature: Fiction and Poetry, Rutherford: Fairleigh Dickinson University, 1982
- Modern Turkish Drama, Minneapolis: Bibliotheca Islamica, 1983
- A Dot on the Map (S. F. Abasıyanık), Indiana University Turkish Studies, 1983
- Yunus Amra, Tahran: Müessese Farhandi Mıntıka, 1985
- Suleyman the Magnificent Poet, (Fotoğraflar A. Güler), İst.: Dost, 1987
- Old Photographs (D. Sümer), Ank.: Ministry of Culture, 1990
- Selected Poems (Yunus Emre), Ank.: Ministry of Culture, 1990
- Mevlana Celaleddin Rumi and the Vhirling Dervishes, (M. And ile) İst.: Dost, 1992
- Türkische Sagen und Volkslyrik, (İlüstrasyonlar Z. Fındıkoğlu) İst.: Dost, 1993.
KAYNAKÇA: BF (20 Mart 2000); Necatigil, İsimler, 185; Özkırımlı, TEA, II, 595-596; “Halman, Talât Sait”, TDEA, IV, 75-76; Kurdakul, Sözlük, 309; Karaalioğlu, 263-264; E. Atasü, “Talat S. Halman’la Şiirleri Üzerine”, Cumhuriyet Kitap, 7 Ekim 1999; Kim Kimdir, 382-383
