HAYATI
Şair ve yazar. 12 Haziran 1943’te Eskişehir’de dünyaya geldi. 7 Ekim 2015’te İstanbul’da eşi Adnan Özyalçıner’le yaşadığı evde hayata gözlerini yumdu. Asıl adı Sennur Fatma Çelik olan Sennur Sezer, bazı yapıtlarını Sennur Çelik, Fatma Çelik ve Fatma Abla imzaları ile kaleme aldı. Devlet Demiryolları’nda telgraf sürveyanı İbrahim Sezer ile Müeyyet Mahbube Hanım’ın kızıdır.
Sennur Sezer, 1956’da Kasımpaşa Karma Ortaokulu’ndan sonra başladığı İstanbul Kız Lisesi’ndeki öğrenimini 1959’da yarıda bıraktı. Aynı yıl Taşkızak Tersanesi’nde muhasebeci olarak çalışmaya başladı. Bu arada haftalık Büyük Gazete dergisinde röportajları yayımlanan yazar daha sonra Varlık Yayınları’nda düzeltmenlik yaptı. İki yıl sonra düzenli olarak Cumhuriyet gazetesinde resim eleştirleri ve röportajları yayımlandı. Çeşitli ansiklopedilere maddeler yazdı. 1984’te Görsel Yayınları’nda metin yazarlığı yaparken emekliye ayrıldı.
Serbest yazarlığını Elele dergisi ve Hürriyet gazetesinin Avrupa baskısı için hazırladığı yazılarla sürdüren Sennur Sezer, bir yandan da şiir çalışmalarına devam etti. Daha 16 yaşında işçilere yapılan haksızlıkları görerek sosyalizmi benimseyen Sennur Sezer hakkında 1974’te Cumhuriyet Pazar ekinde yer alan “Toplum Polisine Açık Mektup” şiiriyle ilgili olarak, “güvenlik güçlerine tahkirden” soruşturma açıldı. Dava takipsizlik kararıyla sonuçlandı.
Sennur Sezer’in ilk şiiri “Gece Ve…” Temmuz 1958’de Sanat Dünyası’nda yayımlandı. Sonraki yıllarda yazı ve şiirleri Varlık, Yeditepe, Yeni a, Türkiye Yazıları, Beşgen, Elif, Yazko Edebiyat, Yeni Ufuklar, Türk Dili, İnsancıl, Evrensel Kültür, Damar ve Cumhuriyet Kitap ve Sanat Emeği gibi pek çok dergide yer aldı. Başta Evrensel Gazetesi ve Evrensel Kültür olmak üzere çeşitli gazete ve dergilerde yazıları yayınlanan Sezer’in yayınlanmış çok sayıda kitabı da bulunmaktadır.
Şiirlerinde işçileri, yoksulların geçim sıkıntılarını, acılı annelerin gözyaşlarını ve emeği anlatan Sennur Sezer, toplumcu gerçekçi çizginin 1960 kuşağı temsilcileri arasında yer aldı. “Kadın kişiliğine, analık duyarlılığına ilişkin duyarlılığına ilişkin temaları işlerken kendine özgü bir şiir kurmayı başardı” (Şükran Kurdakul). Sezer, şiirlerinde özgün bir söyleyiş ve duyarlılıkla toplumsal gerçekliğin birey dünyasına yansımasını dile getirdi”. (Atilla Özkırımlı). Behçet Necatigil Sennur Sezer için “Sezer on altısını kırk altısında yaşayacaktır. Çünkü bütün şiirler – çiğnenmiş çiçeklere özlemi anlatır” değerlendirmesini yaptı.
Sennur Sezer, radyo ve televizyonlar için programlar hazırladı. TRT’de “Ateşi Çalmak” adlı TV programının içerisinde “Ateşi Çalan Kadınlar” ve “Olsun da Gör” adlı yapımları hazırladı. Şiirlerinden “Ben Mahpusum Abeyim”, “Candarma”, “Arife Türküsü”, “Umut”, S. Gürbüz; “Sabah Türküsü”, “Özgürlük Türküsü” ve “Umut” ise E. Ataer tarafından bestelendi. Bazı şiirlerini Yunanca, Bulgarca, Almanca, Almanca Türk şiir antolojilerinde ve Hollanda dilinde Dünya Kadın Şiirleri Seçmesinde yer aldı.
Türkiye Yazarlar Sendikası’nda genel sekreterlik görevini üstlenen Sennur Sezer, PEN Yazarlar Derneği, Edebiyatçılar Derneği, Nazım Hikmet Vakfı Danışma Kurulu ve Dil Derneği üyesiydi. Sennur Sezer, 1980 yılında kadınlara yönelik yazıları ve şiirleri için Kadınların Sesi Dergisi’nin 8 Mart Ödülü; 1987’de Bu Resimde Kimler Var adlı kitabına Halil Kocagöz Şiir Ödülünün; 1990’da Adnan Özyalçıner ile birlikte yazdığı Keloğlan ile Köse adlı öykü kitabı için Sıtkı Dost Çocuk Edebiyatı 1.lik Ödülünün 1998’de “şiiri alanlara taşıdığı için” Pir Sultan Abdal Dernekleri Edebiyat Ödülünün sahibi oldu. Sezer ayrıca, 2000 yılında Oğuzkaan Koleji’nin “2000 yılı şiir ustaları” sanını Fazıl Hüsnü Dağlarca ve Sunay Akın ile birlikte aldı. Kirlenmiş Kâğıtlar adlı kitabıyla 2000 Yılı Yunus Nadi Şiir Ödülü’nü kazandı. Ayrıca 2007’de 15. Truva Kültür Sanat Ödülleri-Şiir Ödülü’nü, 2009’da Ş. Avni Ölez Şiir Emek Ödülü’nü aldı ve Kadın Yazarlar Derneği Onur Üyeliği’ne seçildi. Pencereden Bakan Çocuk adlı kitabı ile 15 Yılın En İyi Çocuk Şiirleri Kitabı (1994-2008) Ödülü’ne layık görüldü.
Zeynep Uzunbay, Sennur Sezer hakkında: “Sennur Sezer, dilde en yalın haliyle yaşayan şiirin peşinde. Hatta, asıl meselesinin şiirinde taşıdığı gerçeklik olduğunu da söyleyebiliriz. Bir iç hesaplaşma olduğu sezilen, ancak bunun bile tam olarak anlaşılmadığı şiirlerin yazıldığı ve bu şiirlerin kabul gördüğü şu zamanda, bazen şiirden uzaklaşma pahasına –bunu kendisi de söylüyor kimi dizelerindeinsanla karşılaştırıyor bizi; ezilen, direnen, öldürülen umutlanan insanla… Yola unutmamak erdemi, unutturmamak sorumluluğuyla çıktığı açık. İlk şiirlerinden son şiirlerine dek ısrarla vurgulanan şu: Ozan karanlık olaylara, ilişkilere, her türlü acıya, kıyıma karşın umudunu, sevgisini yitirmeyendir” değerlendirmesini yaptı.
Sennur Sezer’i ölümünün ardından eşi Adnan Özyalçıner şu sözlerle andı: “Sevgilim, sen benim her şeyimdin. Karım, sevgilim, annem, elim ayağımdın. Şimdi elim ayağım koptu. Sennur bir şairdi. Şiir yüklü, yaşam yüklü, sevgi ve ümit yüklü bir defter kaldı ondan geriye. İnsan hakları, kadın hakları, işçi hakları savunucusuydu. Savunucumuz gitti. Bize bıraktığı güneş rengi şiirleriyle o ölmeyecek. ‘Ağrımasa bilir miydim yüreğimin yerini’ derdi. Yüreğinin yerini bilen insanlardan biriydi. O hep bizimle kalacak.”
KİTAPLARI
Şiir:
- Gecekondu (1964)
- Yasak (1966)
- Direnç (1977)
- Sesimi Arıyorum (1982)
- Kimlik Kartı (ilk üç kitaptan seçmeler, 1983)
- Bu Resimde Kimler Var (1986)
- Afiş (1991)
- Direnç Şiirleri (Toplu Şiirler, 1995)
- Kirlenmiş Kâğıtlar (1999/2009)
- Dilsiz Dengbêj (2001, 2007),
- Bir Annenin Notları (Seçme Şiirler, 2002)
- Akşam Haberleri (2006)
DENEME:
- Şiir Gündemi (1995)
- İnceleme Araştırma:
- İstanbul’un Taşı Toprağı Altın (Eski İstanbul Yaşayışı ve Folkloru, Adnan Özyalçıner ile, 1995, kitabın gözden geçirilip genişletilmiş ikinci baskısı Bir Zamanların İstanbulu adıyla, 2005)
- Osmanlı’da Fal ve Falnameler (1998)
- Nâzım, Dünya ve Biz, (Şükran Kurdakul ile, 2002)
- Üç Dinin Buluştuğu Kent İstanbul (Adnan Özyalçıner ile, 2003)
- 68’in Edebiyatı Edebiyatın 68’i (2008)
ÇOCUK KİTAPLARI:
- Gerçeğin Masalı (şiirler, 1979/2003)
- Sümüklü Böceğin Masalı (şiir-masal, 1989/2007)
- Keloğlan ile Köse (Adnan Özyalçıner ile, 1989/2004)
- Hasır Ören Padişah (masal, 1991)
- Robin Hood (1993)
- Pencereden Bakan Çocuk (1995, 2002, 2006)
- Anadolu’dan Öyküler (Adnan Özyalçıner ile, 1995)
- Masal Evi (Masallar, Adnan Özyalçıner ile, 2003)
- İğne Mızrak Mercimek Kalkan (tekerlemeler, bilmeceler, 2005)
- 1001 Gece Masalları (2006)
- Transatlantiğin Vidası Ufacık Vidacık (Türkçe-İngilizce, 2007)
- Mevlâna Dedem Demiş ki (2008)
ANLATI:
- Türk Safosu Mihri Hatun (Belgesel Anlatı, 1997/2005)
- Kerem ile Aslı (2005)
- Şahmaran (2006)
SEÇKİ:
- Uçuk Seçik Şiirler (şiir seçkisi, 1991),
- Emek Öyküleri I, II, III, IV (Ekmek Kavgası, Grev Bildirisi, Motorize Köleler, Dokumacının Ölümü, öykü seçkisi, Adnan Özyalçıner ile, 1998-1999)
- Akdenizli Şiirler (2007)
- Divan Şiirinden Seçmeler (2007, Adnan Özyalçıner ile)
- Halk Şiirinden Seçmeler (2007, Adnan Özyalçıner ile)
- Kutadgu Bilig’den Seçmeler (2007, Adnan Özyalçıner ile)
- Benim Nasrettin Hocam (2008)
YEMEK KİTABI:
- Az Masraflı ve Kolay Yemekler (2001)
KAYNAKÇA: Tuncer Uçarol / Sennur Sezer’in “Aş” Kitabı Üstüne Günlük (Biçem, Mayıs 1992), Can Kurultay / Çağdaş Türk Edebiyatında Kadın Yazarlar (1993), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas., 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas., 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), Zeynep Uzunbay / Direnç ve Umut Heyamolaları (Yasakmeyve, Kasım-Aralık 2004), Gecekondu’nun Şairi 40.Yılında (Evrensel Kitap – TÜYAP Kitap Fuarı Özel Eki, 23.10.2004), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013)
