HAYATI
Şair ve romancı. 1 Eylül 1928’de Elazığ’a bağlı Harput ilçesinde dünyaya geldi. Münevver Hanım ile davavekili, arzuhalci Salih Ünlü’nün oğlu; yazar Mahir Ünlü’nün ise kardeşidir.
İlk ve ortaokulu Elazığ’da okuyan Şemsettin Ünlü, Kuleli Askeri Lisesi’ni ve İzmir Ulaştırma Harp Okulu’nu bitirdi. 1965’te ODTÜ İdari İlimler Fakültesi Ekonomi İstatistik Bölümü’nde yüksek lisans eğitimini tamamladı. 1970’de albay rütbesindeyken kendi isteği ile emekliye ayrıldı. Daha sonra TÜBİTAK’ta araştırmacı, GİMA’da genel müdür yardımcısı, Ordu Yardımlaşma Kurumu genel müdür yardımcısı ve Türk Otomotiv AŞ’de genel müdür olarak çalıştı. Dil Derneği’nin çıkardığı Çağdaş Türk Dili dergisini otuz sayı yönetti.
Şemsettin Ünlü’nün ilk şiiri “Yalnızlık” Yaşar Nabi’nin hazırladığı Yeni Şiirler 1951’de çıktı. Sonraki yıllarda şiir ve yazıları Varlık, Yücel, Ufuklar, Yeni Ufuklar, Türk Dili, Saçak, Oluşum, Çağdaş Türk Dili ve Adam Sanat gibi pek çok dergide yer aldı. Ünlü, bir süre Cumhuriyet gazetesinde yazdı. C.F. Barnaby’den çevirdiği “At Sırtında Anadolu” adlı yapıt Dünya gazetesinde tefrika edildi.
Şemsettin Ünlü yapıtlarında toplumsal gerçeklik anlayışına bağlı kalarak “tarihseli soyutladığını” dile getirdi. Ünlü, bir üçleme özelliğindeki Yukarışehir, Toprak, Kurşun Geçirmez ve Yüz Uzun Yıl adlı romanlarında Tanzimat’tan İkinci Meşrutiyet’e kadar geçen dönemde bir ortaçağ kenti görünümündeki Harput’ta yaşanan olayları, savaşları, yıkımları, acıları ve aşkları anlattı.
Sadık Aslankara, Şemsettin Ünlü hakkında şu değerlendirmeyi yaptı: “Yalın ama çok katmanlı anlam öbekleri kurarak geliştiriyor anlatısını Ünlü. Her sözcüğü, bunların anlam çoğulluğunu iyiden iyiye ölçüyor. Buna arındırılmış tümcelerle, seçilmiş sözcüklerle, işlevsel ayrıntılarla, bunların en gereklilerini yerleştirerek ulaşıyor yazar. Kişilerini kendi dramlarıyla, yurtlarının başına gelenler karşısındaysa toplumsal tavırlarıyla ama birer Çehov kahramanı gibi içlerinde yangınlar büyütse de suskun kişiler olarak yansıtıyor hep Şemsettin Ünlü.”
Şemsettin Ünlü, 1986’da Yukarışehir ile Orhan Kemal Armağanını, 1988’de Toprak Kurşun Geçirmez ile Madaralı Roman Ödülünü, 1999 yılında Eksi Beş Kelaynak adlı kitabıyla da Kültür Bakanlığı Deneme Başarı Ödülünü aldı. Ünlü ayrıca 2004’te “Evrensel sanata ve edebiyatımıza getirdiği katkılar dolayısıyla” Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü Altın Madalyası’nın da sahibi oldu. Şemsettin Sami, Türkiye Yazarlar Sendikası, Edebiyatçılar Derneği ve Dil Derneği üyesidir.
ESERLERİ
ŞİİR:
- Durur Bakar İbrahim (1976)
- Dirlik Düzenlik Türküleri (1980)
ROMAN:
- Yukarışehir (1986)
- Toprak Kurşun Geçirmez (1988)
- Yüz Uzun Yıl (1993)
- İsmet Paşa’nın Ağır Topları (2003)
MASAL:
- Büyülü Değirmen (1998)
DENEME:
- Eksi Beş Kelaynak (2000)
- Romanların Dünyası (2004).
KAYNAKÇA: İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013), Dirlik Düzenlik Türküleri (Yeditepe, sayı: 424, Mayıs 1981), Yurt Ansiklopedisi (c. IV, 1982), Mehmet H. Doğan / Romanda İki Yeni Soluk (sayı: 19, Haziran 1987), 30 Yılda Gerçekleşen Roman (söyleşi, Güneş, 23.9.1987), Bir Ozan Romancıyla Söyleşi (Karşı, sayı: 15, Eylül 1987), Şemsettin Ünlü ile Söyleşi (Çağdaş Türk Dili, Ocak 1989), Yukarışehir (incelemesel eleştiri, Varlık, Mayıs 1989), Tuncer Uçarol / Tüm Kitaplarıyla Şemsettin Ünlü (Hürriyet Gösteri, sayı: 103, Haziran 1989), Semih Gümüş / Roman Kitabı (1991), Cavit Yıldırım / 1980-1990 Türk Romanı Üstüne Eleştiriler (1991), Prof. Dr. Taner Timur / Osmanlı-Türk Romanında Tarih (1991), Feridun Andaç / Osmanlı Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik (1991), İnci Enginün / Yüz Uzun Yıl (Dergâh, Ocak 1994), Ahmet Kabaklı / Türk Edebiyatı (1994), Roman ve Yaşam Üstüne Şemsettin Ünlü ile Söyleşi (Yeni Biçem, Nisan 1994)