HAYATI
1892 yılında Antalya’da dünyaya geldi. 11 Haziran 1942 günü İstanbul’da hayatını kaybetti. Tam adı Selahattin Enis Atabeyoğlu’dur. Hukuk eğitimini Birinci Dünya Savaşı’nın çıkınca askere alınması dolayısıyla yarım bırakmak durumunda kaldı. Savaştan sonra Ayan Meclisi katipliğinde, daha sonra Devlet Deniz Yolları’nda müfettişlik, yazı işleri şefliği görevlerinde bulundu. Resmi görev yanı sıra Tanin, İleri, İkdam, Vakit, Son Saat, Cumhuriyet, Son Posta gibi gazetelerde düzeltmenlik, yazarlık ve yazı işleri müdürü olarak çalıştı.
Selahattin Enis edebiyat yaşamına 1912 yılında Rübap dergisinde çıkan yazıları işe başladı. Daha sonra düzyazı ve öyküleri Şair, Fağrur, Nedim, Şebap ve Düşünce dergilerinde yayımlandı. Fağrur dergisinde yayımlanan “Çingeneler” adlı öyküsü sebebi ile kovuşturmaya uğradı. Mütareke döneminde Kaplan adlı edebiyat dergisini çıkardı. Derginin başındaki “sert ve serbest sözlü edebi-içtimai mücadele risalesidir” sözleri Kaplan dergisinin yayın çizgini ortaya koymaktaydı.
Birinci Dünya Savaşı yıllarında İstanbul’un yozlaşmış yüksek çevrelerini konu alan doğalcı roman ve öyküleri ile tanındı. 1918-1924 yılları arasında kaleme almış olduğu on üç öyküyü bir araya getiren Bataklık Çiçeği, konuları, kişileri ve yazarın gerçekçi-doğalcı gözlem gücünü yansıtması bakımından dikkat çekicidir. Selahattin Enis’in en ünlü romanı olan Zaniyeler’de, zengin biri ile evlenip İstanbul’dan Konya’ya giden, kısa bir süre için İstanbul’a dönmesine rağmen buradaki sefahata kapılıp geri dönmeyen Fitnat’ın öyküsünü anlatır. Babasını üzüntüden akıl hastanesine sürükleyen Fitnat, sonunda annesini yanına alarak İstanbul’un bir kenar mahallesinde eski sakin yaşamına çekilir.
Peyami Safa Selahattin Enis hakkında şu değerlendirmeyi yapar:“Salâhaddin Enis, Ömer Seyfeddin’le beraber ilk sayılı hikâyecilerimizden biriydi. Tenkit yoksulluğu, onun teslim edilmemiş birçok hatâlarını başkalarına kaptırmıştır. Piyasa romanlarının liyâkatsiz câzibeleri arasında Salâhaddin Enis’e hakkını veren bir tenkitten mahrum oluşumuz, onun bu dünyadan ve edebiyatımızdan küskün ayrilmasıle sona erdi. Bu, onun eserlerinin derinliğine doğru bir dalgıç sabrile inilmedikçe meçhul kalacak sessiz ve kibar bir iç dramıdır. “Romancı Salâhaddin Enis’i anlamayan ve onun yerine musahhih Salâddin Enis’i koyan edebiyat ve meslek muhiti, onu, sekiz on gün evvel yakalandığı zatürreeden çok evvel öldürmüştü.”
1928 yılından sonra edebiyat yaşamından uzaklaşan Selahattin Enis’in “Orta Malı” (Son Saat, 1925-1926), “Endam Aynası” (Son Saat 1927), “Mahalle” (Vakit) adlı romanları tefrika halinde kalmıştır.
ESERLERİ
HİKÂYE: Bataklık Çiçeği (1924).
ROMAN: Neriman (1910), Sârâ (1922), Zaniyeler (1924), Cehennem Yolcuları (1926).
