HAYATI
Osmanlı Hariciye Nazırı, diplomat, devlet adamı ve yazar. 1807’de İstanbul’da dünyaya geldi. 1856’da İstanbul’da yaşama veda etti. Eyüp Bostan İskelesi’nde toprağa verildi. II. Mahmut dönemi devlet adamlarından olan Hacı Ali Bey’in oğludur.
Eğitimini Enderun’da yapan Sadık Rıfat Paşa, önce Hazine Odası’na, sonra da Sadaret Mektubu Kalemi’ne girdi. Beylikçilik, amedçilik gibi görevlerde bulundu. Pertev Paşa’nın yetiştirmelerinden olduğu için, 1837’de paşanın görevinden azledilmesinden sonra elçilik görevi ile Viyana’ya gönderildi. Daha sonra Hariciye ne Maliye nazırlıkları, Sadaret müsteşarlığı, Meclis-i Vala üyeliği ve reisliği görevlerinde de bulundu. 1845’te ilk Maarif Meclisine, 1850’de de Encümen-i Daniş’e üye seçildi.
Sadık Rıfat Paşa’nın, siyasi ve edebi risalelerini kapsayan Müntehabat-ı Asar adlı yapıtı basıldı (ilk basımı tarihsiz, ikinci basım ise 1956’da yapıldı). On iki cüzden oluşan bu yapıtta, Rusya Muharebesi, Gülbün-i İnşa, Avrupa Ahvaline Dair Risale, İtalya Seyahatnamesi, Kelimat-ı Nushiyye, Müselleme-i Mutazammın gibi ayrı konularda bağımsız risaleleri yer aldı. Bunlar arasında Avrupa Ahvaline Dair Risale-i Ahlak adı ile tanınan bölümü, Batılılaşma hareketi tarihinde önemli bir yer tutar. Risale-i Ahlak adlı yapıtı ise çocuklar için kaleme alınmış bir ahlak kitabıdır (tarihsiz olan ilk basımı dışında, ikinci basımı 1890’da yapıldı).
ESERLERİ
- Rusya Muharebesi Tarihi
- Gülbüni İnşa, Avrupa Ahvaline Dair (Viyana’da büyükelçi iken)
- İtalya Seyahatnamesi (Viyana’da büyükelçi iken)
- Amedçi İken Yazdığı Maruzat
- Mustafa Reşit Paşa’ya Yazdığı Mektuplar (Viyana’da büyükelçi iken)
- Babıali’ye Yazdığı Mektuplar (Viyana’da büyükelçi iken)
- Babıali’ye Yazdığı Mektuplar (İskenderiye’de Mehmet Ali Paşa ile görüştüğü dönemde)
- Tanzimat Fermanı ile ilgili Valilere Gönderdiği Siyasi Yazılar
- Resmi ve Şahsi Mektupları
- Meclis-i Vala-yi Ahkam-ı Adliye Başkanı ve Meclis-i Ali-yi Tanzimat Üyesi İken Yazdığı Mazbatalar
- Devlet İşlerinin Düzeltilmesi ve Bazı Islahat Hakkında Muhtelif Zamanlarda Yazdığı Lahiyalar ve Mazbatalar
- Bazı Islahata Dair Ara Sıra Kaleme Aldığı Layihalar
- Risale-i Ahlak
- Zeyil Risale-i Ahlak.
Sadık Rıfat Paşa’nın diğer eserleri oğlu Rauf Bey tarafından toplanmış ve Müntahabat-ı Asar-ı Rıfat Paşa adı altında yayınlanmıştır.
KAYNAKÇA: Özgür Bora Özkul – Kocaeli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Kulübü, Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırma Dergisi, Kasım 1994, Yıl:1, Sayı: 1, Bekir Günay, Mehmed Sâdık Rıfat Paşa’nın Hayatı, Eserleri ve Görüşleri (yüksek lisans tezi, 1992), İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü