HAYATI
1892 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. 21 Eylül 1959 günü İstanbul’da hayatını kaybetti. Sivaslı Vaizzadeler ailesinden hekim Eşref Ruşen Bey’in oğludur. Erken yaşta annesini kaybetti. Babası da görev için Almanya’ya gidinde amcası Tevfik Paşa tarafından yetiştirildi. Galatasaray Sultanisi’ni bitirdi. Darülfünun Edebiyat Fakültesi’nden 1914 yılında mezun oldu. Daha sonra İstanbul’da farklı okullarda Türkçe, edebiyat ve Fransızca öğretmeni olarak çalıştı. 1914 yılından sonra Vakit gazetesinde dönemin tanınmış edebiyatçıları ile yapmış olduğu röportajlarıyla geniş bir çevrede adından söz ettirdi. 1918’de yine Vakit gazetesi muhabiri olarak Batum ve Kafkasya’da bulundu. Milli Mücadele döneminde Sivas’a ve Amasya’ya gitti. Daha sonra Ankara’ya yerleşti. 1921 yılında Londra Konferansı’na basın danışmanı olarak katıldı. Yine 1921’de Hakimiyet-i Milliye gazetesi muhabiri olarak Batı Cephesi’ne gitti. Cumhuriyet’in ilanından sonra Afyon vekili olarak meclise girdi. 1933 yılında Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğine; 1934’te Tiran’a; aynı yıl Atina’ya; 1939’da Budapeşte’ye; 1943’te Roma’ya; 1944’te Londra’ya ve son olarak 1945 yılında Atina elçiliklerine atandı. 1952’de kendi isteği ile emekliye ayrıldı.
Ruşen Eşref Ünaydın ilk yazılarını Servet-i Fünun dergisinde yayımladı. Sonraki yazın hayatında öyküden düzyazı şiire, denemeden anıya kadar çeşitli türlerde ürünler vermekle birlikte, Türk edebiyat tarihinde daha çok röportaj yazıları ile kendine yer edindi. Bu röportajların başında da, önce “Edebi Ziyaretler ve Mülakatlar” başlığı ile değişik gazetelerde yayımlanıp daha sonra “Diyorlar ki” adıyla yayımlanan ünlü röportajları gelmektedir. 1918 yılında Yeni Mecmua dergisinin Çanakkale özel sayısında yer bulan “Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülakat” adlı röportajı ile Mustafa Kemal’i ilk kez Türk kamuoyuna tanıtmıştır. Kurtuluş Savaşı yıllarında kaleme almış olduğu ulusal duyguları dile getiren yazıları bu türün en iyi örnekleri olarak kabul edilmektedir.
ESERLERİ
DENEME-İNCELEME: Diyorlar ki (Sanatçılarla konuşmalar, 1918, yeni bas., 1972), Geçmiş Günler (fıkra, söyleşi, 1919), Tevk Fikret (hayatı üzerine anılar, 1919), Ayrılıklar (İstanbul anıları, 1923), Damla Damla (mensur şiirler, 1929), Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal’le Mülâkât (1930), Boğaziçi Yakından (tasvirler, 1938), Atatürk’ü Özleyiş (cephe anıları, 1957), Atatürk’ün Hastalığı (röportaj, 1959), İstiklal Yolunda (1960), Çanakkale’de Savaşanlar Dedi ki (1961).
ÇEVİRİ: Bucolica’lar (Vergilius’tan, 1929). Eserlerinin yeni basımları Kültür Bakanlığınca yapıldı (2001). Ayrıca, Bütün Eserleri Dizisi 2002 yılından itibaren Türk Dil Kurumu Yayınlarından çıkarılmaya başlandı:
ÖLÜMÜNDEN SONRA YAYIMLANAN ESERLERİ: Diyorlar ki (2001), Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal İle Mülâkat-I (2001), Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal İle Mülâkat-II (2001), Atatürk’ün Hastalığı-Prof. Dr. Nihad Re-şad Belger’le Mülâkat (2001), Çanakkale’de Savaşanlar Dediler ki (2001), Geçmiş Günler (2001), Ayrılıklar (2001), Boğaziçi Yakından (2001), Boğaziçi Uzaktan (2001), Tevk Fikret-Hayatına Dair Hatıralar (2001), Reşat Nuri İçin Elâ Güntekin’e Hatıralar (2001), İki Saltanat Arasında (2001), Galatasaray ve Futbol-Hatıralar (2001), Atatürk’ü Özleyiş- Hatıralar (2001), Atatürk Devri Hatıraları (2001), Türk Dili Tetkik Cemiyeti Kurulduğundan İlk Kurultaya Kadar -Hatıralar (2001), Atatürk-Tarih ve Dil Kurumları-Hatıralar (2001), Atatürk ve Millî Tesanüt (2001), İstiklâl Yolunda (2001), Acıklı Günler (2001), Hikâyeler (2001), Damla Damla (2001), Çocuk Şiirleri (2001), Çocuk Hikâyeleri (Andersen)’in Masalları (Fransızcadan çev. Ruşen Eşref, 2001), Beyaz Geceler (Türkçeye çev. Ruşen Eşref, 2001), Diğer Hikâyeler (2001), Âdem Oğlu-Bir Peygamberin Tarihi (Tercüme eden: Ruşen Eşref (2001), Düello (Türkçeye çev. Ruşen Eşref, 2001), Napoleon (2001), Çoban ŞiirleriBükolikler (2001), Fransa’da Ârî Dillere Tekaddüm Etmiş Olan Lehçenin Turanî Menşei (2001), Yazılar-I (2001), Yazılar-II (2001).
