“Evet o kadar çok şey isteyeceğiz, ilerlememizi o kadar ciddi bir dirençle arayacağız ki görüp işitenler bizlerdeki istek ve hevese hayret edebilecekleri gibi, şimdiye değin horlanarak ve aşağılanarak yaşadığımıza da şaşacaklar ve Müslüman kadınlardaki sağlam yürek ve bilgiye, sabır ve ağırbaşlılığa özellikle de sözdinlerliğe şaşıracaklardır. Kadın-‐erkek birçoklarının sandığı gibi hiçbir işe yaramaz ve beceriksiz olmadığımızı göstereceğiz. Bunu yaparken de ulusal geleneklerimizi ve dinimizin gereklerini gözden uzak tutmayacağız. Bizim de akıl, sezgi ve mantıklı yargılamalarla pek çok işe yarayabileceğimizi ortaya koyacağız. Bütün kalbimizle başlamasını istediğimiz o bizi mutluluğa erdirecek ilerleme adımlarının şimdiye değin atılmaması nedeninin araçlarımızın ve kılavuzumuzun yokluğuna dayandığını belirleyeceğiz. Çalışacağız, öğreneceğiz. Bitmez, tükenmez bir çaba ile çalışacağız. Sonra da bellediklerimizi, öğrendiklerimizi başkalarına aktararak onların da yararlanmasını sağlayacağız.” (Ruhsan Nevvare, II. Meşrutiyet’in ilanından sonra kadın hareketleri için kaleme aldığı manifestodan)
HAYATI
Osmanlı’da feminist hareketin öncülerinden ve Türk edebiyatının ilk kadın oyun yazarı olan Ruhsan Nevvare, 10 Şubat 1884’te İstanbul’da dünyaya geldi. 15 Mart 1913 günü genç yaşta yakalandığı verem hastalığı sebebi ile İstanbul’da hayatını kaybetti. Kabri Bakırköy Mezarlığı’ndadır. Asıl adı Hadiye Selimoğlu’dur. (İsmi Talha Ebüzziya ile evlendikten sonra Hadiye Ebüzziya olarak değişmiştir. Tepedelenli Ali Paşa’nın soyundan gelen İkbal Hanım ile Burdur eşrafından Tevfik Selimoğlu’nun kızıdır. Talha Ebüzziya’nın eşi, gazeteci-yazar Ziyad Ebüzziya’nın annesidir. İstanbul İstanbul Darü’l-Muallimat’tan mezun oldu. Özel hocalardan İngilizce ve Fransızca öğrendi. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Tahsin Nihad ile kaleme aldıkları üç perdelik oyun “Jön Türkler” 1908 yılında Mirakyan Efendi’nin Osmanlı Tiyatrosu’nda sahnelendi ve çok büyük bir ilgi ile karşılandı. Halide Edip Adıvar ile birlikte Osmanlı’nın ilk kadın cemiyeti Cemiyet-i Nisvan’ın (Kadınlar Cemiyeti) kuruluş çalışmalarına katıldı ve Halide Edip’in başkanlığını yaptığı bu cemiyetin kendisi genel sekreterlik görevini üstlendi.
Mahasin, Musavver, Muhit, Aşiyan ve Demet gibi dergilerde yazıları yayımlanan Ruhsan Nevvare’nin Ahmet Rasim tarafından bestelenen şiirleri de bulunmaktadır. “Jön Türk” oyunu ise bir Türk kadın yazar tarafından kaleme alınmış ilk oyun olarak Türk edebiyat ve tiyatro tarihindeki yerini almıştır.
Meşrutiyetten hemen sonra yayımladığı Jön Türk piyesi, müslüman bir kadın yazarın yazdığı ilk tiyatro eseri olması bakımından öncem taşır. O dönemde bir genç kızın kendi adıyla bir piyes ortaya koyması hoş karşılanmayacağından önce Ruhsan Nevvare adını kullanmış, sonra da piyesin yazılmasında kendisine yardımcı olan aile yakını Tahsin Nahid’in isminin konulması daha uygun bulunmuştu.” (Ziyad Ebüzziya).
ESERLERİ:
Jön Türk (Tahsin Nahid ile birlikte, 1908), Sanatkârlar (1908), Aşkımız (manzum piyes, basılmadı)
