HAYATI
Arkeolog, düşünce adamı ve deneme yazarı. 1899’da Adana, Kozan’a bağlı Kabaktepe köyünde dünyaya geldi. 3 Nisan 1954’te uçağının Toros Dağları üzerinde düşmesi nedeni ile yaşama veda etti. Ankara Asri Mezarlığı’nda toprağa verildi. Farsak aşireti Arıkfakihoğullarından Feke sandık emini Mehmet Ferit Efendi ile Zekiye Hanım’ın oğludur.
Ortaöğrenimini İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamlayan Remzi Oğuz Arık, daha sonra bir süre Adana ve İstanbul’da öğretmenlik yaptı. 1926’da Fransa’ya gitti. Sorbonne Üniversitesi’nde arkeoloji ve sanat tarihi öğrenimi gördü. Louvre Arkeoloji Okulu’nu bitirdi. Yurda döndükten sonra İstanbul Arkeoloji müzelerinde klasik arkeoloji uzman yardımcılığı, Bakanlık arkeoloğu ve Arkeoloji Müzesi müdürlüğü görevlerinde bulundu. Cincinnati Üniversitesi’nden bir grup ile Truva kazı çalışmalarına katıldı. 1939’da Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Arkeoloji kürsüsünde doçent, ardından da profesör oldu. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde İslam Sanatları Tarihi profesörlüğü yaptı. 1950’deki genel seçimlerde Demokrat Parti’den Adana milletvekili seçildi. Daha sonra Demokrat Parti’nin yöneticileri ile anlaşamayarak 1952’de Köylü Partisi’ni kurdu.
Remzi Oğuz Arık, bir arkeolog olarak başta Alişar, Güllüdağ, Alacahöyük, Karalar olmak üzere Anadolu’daki pek çok kazıya katıldı. Bu kazılardan bazılarını bizzat yöneten Arık’ın Türkiye arkeoloji çalışmaları tarihinde önemli bir yeri vardır. 1935’te Türk Tarih Kurumu’nun asil üyeliğine seçilen Arık yurtiçinde ve yurtdışında pek çok arkeoloji kongresine katılarak bu alanda uluslararası bir isim yapmıştır.
EDEBİ KİŞİLİĞİ
Remzi Oğuz Arık, kendisi tarafından yayımlanan Millet dergisinde ve Çığır, Ülke ve İstanbul gibi dergilerde yer alan, ulusçuluk anlayışını yansıtan yazılarının yanı sıra Anadolu Uygarlıkları ile ilgili kaleme aldığı yazıları ile de adından söz ettirdi. Bir düşünce adamı olarak, kazılar ve çeşitli vesilelerle gördüğü Anadolu’yu, insanları, güzellikleri ve dertleriyle anlatan pek çok yazısıyla Cumhuriyet’ten sonraki Anadoluculuk akımı içinde önemli bir yere sahiptir. Sanat tarihi ve arkeoloji makalelerinde, özellikle düşünsel yazılarında sürükleyici ve heyecanlı üslubuyla zaman zaman deneme türünün başarılı örneklerini vermiştir. Bu tarz yazıları bir bilgi yığını olmaktan çok duyguyla yüklü olduğundan, sanatçı ruhlu bir kişilik olarak görünür.
Bilinen ilk ürünü 18 yaşında iken Türk Yurdu dergisinde çıkan “Sancağım” adlı şiiridir (26 Eylül 1917). Basılmış ilk kitabı da Adana’da öğretmenlik yaptığı sırada Türkçe ve Fransızca olarak hazırladığı, bölge hakkında tarihi ve coğrafi bilgiler içeren Adana Ticaret Rehberi’dir (1924).
ESERLERİ
Düşünsel Yazılar:
- Köy Kadını, Ank.: Millet Mecmuası, 1943
- İdeal ve İdeoloji, İst.: Kutulmuş Mtb., 1947
- Millet Anlayışımızda Değişmeler, Adana: Kozan Gençler Derneği, 1948
- Coğrafyadan Vatana, Ank.: Remzi Oğuz Arık’ın Eserlerini Yayma ve Anıtını Yaptırma Derneği, 1956
- Türk İnkılabı ve Milliyetçiliğimiz, Ank.: Remzi Oğuz Arık’ın Eserlerini Yayma ve Anıtını Yaptırma Derneği, 1958
- Köy Kadını-Memleket Parçaları, İst.: Hareket, 1967
- Gurbet-İnmeyen Bayrak, İst.: Hareket, 1968
- Türk Gençliğine, İst.: Hareket, 1968
- Milliyetçilik, İst.: Dergâh, 1974
- Meseleler, İst.: Dergâh, 1974.
- Arkeoloji ve Sanat Tarihi: Alacahöyük Hafriyatı, 1937; Karaoğlan Kazıları, 1938
- Ankara-Konya-Eskişehir Yazılıkaya Gezileri, 1956
- Türk Müzeciliğine Bakış, 1956
- Türk Sanatı, 1975.
Diğer:
- Adana Ticaret Rehberi, İst.: Cihan Biraderler Mtb., 1924
KAYNAKÇA: Remzi Oğuz Arık, İst., 1954; H. E. Sezer, Remzi Oğuz Arık, İst., 1976; ay, “Arık, Remzi Oğuz”, DİA, III, 357; “Arık, Remzi Oğuz”, TDEA, I, 153.