HAYATI
1924 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. 8 Kasım 1978 günü İstanbul’da hayatını kaybetti. Aliye Hanım ile tüccar Şadi Üstün’ün oğludur. Küçük yaşta ailesinin memleketi olan Kayseri’ye gitti. İlk okulu 1936 yılında Kayseri’nin Develi ilçesinde bitirdi. Orta öğrenimini Amerikan Koleji, İstanbul Erkek Lisesi ve Boğaziçi Lisesi’nde tamamladı. Sık sık yurt dışı gezilerine çıktı. Öğrenim için gitmiş olduğu Paris’te iki yıl kaldı. Ö. E. Cansever ile birlikte Nokta dergisini çıkardı. Tanin, Ekspres, Vatan, İkdam, Yeni Tanin, Cumhuriyet ve Yeni Ortam gazetelerinde yazılar kaleme aldı. 1978 yılında Bolu yakınlarında geçirdiği trafik kazasında hayatını kaybetti. Aynı kazada eşi de ağır yaralandı.
Nevzat Üstün’ün ilk şiiri 1935 yılında bir çocuk dergisinde yayımlandı. Daha sonra öykü ve şiirleri Kaynak, Yeditepe, Seçilmiş Hikayeler, Pazar Postası, Yelken, Ataç, Dönem, Yeni Gazete, Yeni Edebiyat, Yansıma ve kurucusu olduğu Nokta gibi dergi ve gazetelerde yer aldı. Gerek öykülerinde, gerekse şiirlerinde toplumcu gerçekçi akımın ilkelerine bağlı kaldı. Atilla Özkırımlı’ya göre Nevzat Üstün “Garip” akımını izleyen ara kuşağın temsilcilerinden biri olarak adından söz ettirdi. İlk şiirlerinde Oktay Rıfat’ın tavrı kendini hissettirir. Giderek bir düşünce şiirine, bir kavga şiirine yönelir.
Nevzat Üstün, öykülerini oldukça abartılı bir gerçekçilik duygusu ile kaleme aldı. Yaşadığı dönemin toplumsal sorunlarını, özellikle Kayseri ve Güney Doğu insanının yoksulluklar içindeki yaşamını gözlemlerine dayanarak yalın bir anlatım ile vermeye çalıştı. Öykülerinden çoğu Rusça, Çekçe ve Bulgarca dillerine çevrildi. Ölümünden sonra ailesi tarafından adına “Nevzat Üstün Şiir ve Öykü Ödülü” düzenlenmeye başlamıştır. Bu ödül 1980 yılından bu yana verilmektedir.
ESERLERİ
Şiir:
- Oluş, İst.: Aydınlık B., 1946
- Yaşadığımız Devre Dair Şiirler, İst.: Tan Mtb., 1951
- Cüceler Çarşısı, İst.: Yeditepe, 1955
- Yitikler Kapısı, İst.: Düşün, 1960
- Güneş Ülkesi, İst.: Var, 1965
- Hey Sen Amerikalı, İst.: Var, 1967
- Köprübaşı, (yeni şiirlerle birlikte ilk altı kitabın toplu basımı) İst.: Var, 1968
- Ak Yeşil Kavak Ağaçları, İst.: Var, 1972
- Beklenen Sabah, (seçme şiirler) İst., 1978
Öykü:
- Yaşama Duvarı, İst.: Ataç, 1964
- Almanya Almanya, İst.: Var, 1965
- Çıplak, İst.: Var, 1966
- Akrep Üretim Çiftliği, İst.: Var, 1968
- Çıplak, (ilk dört kitabın toplu basımı) İst.: Var, 1970
- Boğaların Ölümü, İst.: Çağdaş, 1975
Gezi:
- Sovyetler Birliği’nden Batıya, İst.: Var, 1966
- Karın İçindeki Portakal: İsveç, İst.: Var, 1972
- Üçüncü Bir Dünya, İst.: Çağdaş, 1974
- Alamanya Beyleri ile Portekiz Bahçeleri, İst.: Çağdaş, 1975
- Çağdaki Sancı, İst., 1976
- Büyük Şaşkınlık, (olay-öyküler) İst., 1977
- Güneşin Ağzı, (inceleme-araştırma-röportaj) 1978
- Bunalımlı Günler, (olay-öyküler) 1979
Araştırma:
- Türkiye’deki Amerika, 2 c., İst.: Var, 1968 (genişletilmiş yb tek cilt, İst.: Var, 1969)
ESER ÖRNEKLERİ
NEVZAT ÜSTÜN ŞİİRLERİ
SÖZÜMÜZ VAR
Yolumuz var
Gözlerimin bebeği
Hürriyetin yeşerdiği yerlere
Gelin yürüyün siz de
Ağaçlar taşlar insanlar
Yolumuz var
Kan rengi dalgaların oluştuğu yere
Kara saçlı dik göğüslü
Kızlardan kadınlardan bizim de isteğimiz var
Bre var
Gelecek çağlara kalan
Bir büyük kavga
Biz uzun yol
Fırtınan toprağı yediği yerde
HAYVANAT BAHÇESİ
Öyle düşünceli bakma yüzüme
Sana vereceğim şeyler belli
Et veririm istersen
Yumurta veririm
Süt veririm
Dile dilediğin kadar
Saadet duygumu al götür
Tepe tepe kullan darılmam
Arslan olmasına arslansın
İyi niyetlerim var senin için
İçine girilmedik düşüncelerim var
Bu pazardan tezi yok
Hepsini sana getirebilirim
Öyle düşünceli bakma yüzüme
Sana vereceğim şeyler belli
Hürriyet veremem mesela
ÖLÜLER
Yapayalnız tarihsel bir meddah
Oturup duruyor yüce bir ağacın dalında
Terliyor durmadan
Durmadan titriyor
Sımsıcak ağustos gecesinde
Testekerlek bir ay gökyüzünde
Börtülerin böceklerin
Dağların taşların
Uzanmış gidiyor üstünden
Gidiyor tarihsel meddahın gölgesi
Bir de yel çıktı batıdan
Gölün suları başladı oynamaya
Çığlık çığlığa milyonlarca kuş
Sonunda güneş doğdu
Işığa boğdu her yanı
Bir kan gölü ve ölüler
Yüzlercesi yan yana
Sırt sırta yüzlercesi
Ekmek iş ve özgürlük istemişler
KAYNAKÇA: Nebioğlu, 663; Necatigil, İsimler, 380-381; Necatigil, Eserler, 20-21, 25-26, 77, 106-107; Kurdakul, Sözlük, 636-637; Karaalioğlu, 600; Özkırımlı, TEA, IV, 1193-1194; “Üstün, Nevzat”, TDEA, VIII, 492-493; “Akrep Üretim Çiftliği”, TDEA, I, 94-95; “Almanya Almanya”, TDEA, I, 120; “Çıplak”, TDEA, II, 144; “Nevzat Üstün’ü Yitirdik”, Milliyet Sanat, S. 344 (19 Kasım 1979)