HAYATI
1909 yılında Selanik’te dünyaya geldi. 1999’da İstanbul’da hayatını kaybetti. Asker bir babanın kızı olan Ayaşlı, babasının görevi nedeni ile imparatorluğun pek çok yerinde bulundu. College de France ve Şark Dilleri Okulu’nda mezun oldu. Özel öğretmenlerden Arapça ve Farsça dillerini öğrendi. Ünlü doğu bilimci Massignon’dan Farsça tasavvuf dersleri aldı. Dönemin önemli gazetelerinden olan Yeni İstanbul, Sabah ve Yeni Asya gazetelerinde günlük yazılar ile roman tefrikaları yayımladı. Osmanlı sarayında yetişmiş olması ve imparatorluğu bir çok yerinde yaşamıs olması ona önemli bir bilgi birikimi kazandırdı. Bu birikimlerini kullanarak kaleme aldığı romanları ve anıları ile adından söz ettirdi.
Mistik eğilimler ile tanınan Münevver Ayaşlı’nın “Pertev Bey’in Üç Kızı” ve “Pertev Bey’in İki Kızı” adlı romanları basılmadan önce Yeni İstanbul ve Sabah gazetelerinde tefrika edildi. Bu iki romanın devamı ilk iki romanı da içererek “Pertev Bey’in Torunları” adlı ile basıldı. İstanbul ve bu şehir ile ilgili anılarının yer aldığı çalışması “Dersaadet” adı ile; anıları ise “İşittiklerim, Gördüklerim, Bildiklerim” ismi ile basıldı.
“Münevver Ayaşlı, romanının biçimi üzerinde hiç düşünmemiş. Ne kurguya önem vermiş ne bakış açısına ne de zamanlar arası gelgitlere. Kimi zaman üçüncü tekil kişi ağzından aktarılıyor hikâye, kimi zaman kendisini, siyasi düşüncelerini gizlemek lüzumu hissetmeyen yazar giriyor devreye. Mesela Selmin 1915’te 16 yaşında. 32 yaşına geldiğinde 1930 oluyor tarih, ama Ayaşlı hikâye dışındaki bir zamandan, romanın yazıldığı 1968’lerden sesleniyor okuyucuya; Ankara sanki bir geri zekâlı çocuklar yurdu olmuştu. Bütün idare ve bütün işler geri zekalılar tarafından idare ediliyordu…. İşte bundan ötürü kırk küsur senedir Ankara çabalamada ve bocalamadadır. Osmanlı devleti, kırk senede çoktan kurulmuş, kendini bulmuş, fütuhata çoktan başlamış, Cihan imparatorluğuna dev adımlarla ilerliyordu. Halbuki Yeni Türkiye her şeyi hazır bulmuş, koca bir imparatorluğun mirasına konmuş. (…) Böylelikle hep sol eksenli tartışılan ‘siyasi roman’ın muhafazakar kesimden bir örneği ile karşılaşıyoruz.” (A. Ömer Türkeş)
ESERLERİ
ROMAN: Pertev Bey’in Üç Kızı (1968’de), Pertev Bey’in İki Kızı (1969’da), Pertev Bey’in Torunları (1969’da), Pertev Bey, Üç Kızı İki Kızı Torunları (üç roman birlikte yayımlandı, 2002’de).
İNCELEME: On dokuzuncu Asır ve Kıbrıs Fetvası (1971’de), Avrupâ-i Osmanî Rumeli ve Muhteşem İstanbul (1990’da), Geniş Ufuklara ve Yabancı İklimlere Doğru (kronolojik tarih kitabı, 1991’de), Gizli Cemiyetler (1992’de), Teşrinisani ve Ötesi (2002’de).
ANI: Başvekilimizi Tanıdım (1968’de), İşittiklerim Gördüklerim Bildiklerim (1973’te), Dersaadet (1975’te), Vaniköy’ünde Fazıl Paşa Yalısı (1979’da), Hatırlayabildiklerim (1979’da)
DENEME: Edeb Yâhû (1984’te).