HAYATI
Şair, deneme yazarı ve çevirmen. 3 Mayıs 1953 günü Ardahan’a bağlı Göle ilçesinde dünyaya geldi. Fatma Hanım ile ilkokul öğretmeni Tahsin Cengiz’in oğludur.
İlk ve orta öğrenimini Kars’ta tamamlayan Metin Cengiz, 1976’da Erzurum Atatürk Üniversitesi Temel Bilimler ve Yabancı Diller Yüksek Okulu’ndan mezun oldu. Cengiz, bir süre de Marmara Üniversitesi Fransızca Bölümü’nde öğrenim gördü. 1977’de öğretmenliğe başladı ve Anadolu’nun farklı illerinde Fransızca öğretmeni olarak çalıştı. 1980’de askeri darbeden sonra Ceza Kanunu’nun 141. maddesinden yargılanarak mahkum edildi ve iki yıl hapis yattı. 1987’den sonra Günaydın gazetesi, Sosyal Yayınlar, Papirüs Yayınları ile Tüyap’ta editörlük ve redaktörlük yaptı. 1993 yılında yeniden öğretmenliğe döndü ve Türkçe öğretmeni olarak çalışmaya başladı. Öğretmenliğin yanı sıra Yön Yayınları’nda editörlük yaptı. 1998 yılında Karadeniz TV’de “Söz Kanatlanınca” adlı bir program hazırlayıp sundu. 2002 yılında kendi isteği ile emekliye ayrıldı.
Metin Cengiz’in ilk yazısı “Nasıl Şiir?” 1980’de Demokrat gazetesinde yayımlandı. Cengiz’in daha sonra şiir ve eleştiri yazıları ve çevirileri Yazko Edebiyat, Varlık, Broy, Gösteri, Sombahar, Şiir-lik, İnsan, Düşler, Atika, Şiir Ok’u, Islık, Papirüs, Kedi Şiir Seçkisi ve Adam Sanat gibi pek çok dergide yer aldı. Şiirlerinden bazıları Fransızca, İngilizce, Almanca, İspanyolca, Boşnakça, Rusça, Romence, Arapça, İbranice, Azerice, Sırpça ve Kürtçe dillerine çevrildi. Seçme şiirleri 2006 yılında Apres le Tempete et Autres Poemes adıyla Fransızca yayımlandı (Harmattan).
Metin Cengiz şiirlerini gelenekten hesaplaşarak yararlanan, günümüz modern dünyasının gerçekliğini şiirinde yansıtan, insanı bütünlüğü içinde, yaşadığı gerçeklik ve duygu dünyasıyla ele almaya çalışarak kaleme aldı. Feridun Andaç’a göre şiirini anlama/anlamlandırma dönemecinde dille yararlanabileceklerin uç’larına götürdü”. Cengiz, ayrıca Modern Fransız şiirlerinde yaptığı çeviriler ile de dikkat çekti. Yazar, verdiği söyleşilerden birinde kendisini “Yenibütün Şiir Hareketinin” içinde gördüğünü belirtti.
Türkiye Yazarlar Sendikası, PEN Yazarlar Derneği ve Edebiyatçılar Derneği üyesi olan Metin Cengiz, “Şarkılar Kitabı” ile 1996’da Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nün; “Sonsuzluk Çiseler Büyük Sularda” ve “Dünyaya Katkımız Bir Ebru Vurgusu” adlı 2 ciltlik Toplu Şiirler kitabı ile 2010’da Melih Cevdet Anday ödülünün sahibi oldu. Metin Cengiz, 2011 yılında ise Uluslararası Tudor Arghezi ödülüne layık görüldü.
ESERLERİ
ŞİİR:
- Bir Tufan Sonrası (1988)
- Büyük Sevişme (1989)
- Zehirinde Açan Zambak (1991)
- İpek’A (1993)
- Şarkılar Kitabı (1995)
- Gençlik Çağı (1998)
- Aşk İlahileri / Günümüze Hüzzamlar (Toplu şiirler, 2006)
- Özgürlük Şiirleri (2008)
- Sonsuzluk Çiseler Büyük Sularda (Toplu Şiirler/1, 2008)
- Dünyaya Katkımız Bir Ebru Vurgusu (Toplu Şiirler/2, 2010)
- İmgeler Benim Yurdum (2011, 2016),
- Yeryüzü Halleri (2013)
DENEME-ELEŞTİRİ-İNCELEME:
- Şiirin Gücü (2. Basım, 2006)
- 1923-1953 Toplumcu Gerçekçi Şiir (2000)
- Modernleşme ve Modern Türk Şiiri (2. Basım, 2011)
- Şiir, Din ve Cinsellik (2005)
- Nâzım’dan 70’li Yıllara Türk Şiirine Eleştirel Bir Bakış (2005)
- Şiir, İmge, Biçim, Biçem / Şiirin Teorik Sorunları (2005)
- Şiir, Dil, Şiir Dili, Şiirsel Anlam (2005)
- Küreselleşme, Postmodernizm ve Edebiyat (2007)
- İmge Nedir (2009)
- Kültür ve Şiir (2010)
- Felsefe ve Şiir (2010)
- La Paix (2011)
- Cemal Süreya, İkinci Yeni Bilincinin Kurucu Gücü (2012)
- Platon ve Aristoteles’te Şiir Düşüncesi (2012)
- Şiir Nasıl Yazılır (2013).
RÖPORTAJ:
- Hayat, Edebiyat, Siyaset-Ahmet Oktay ile Dünden Bugünden (2004).
ÇEVİRİ:
- Max Jacob / Sahici Mucizeler (Der: Ülkü Tamer, 1991)
- Aimé Cesaire / Seçme Şiirler (Eray Canberk ile, 1999, 2. Basım: 2001)
- Pablo Neruda / Aşk Soneleri (1991), Pablo Neruda / Ateşten Kılıç (1991)
- Eugene Guillevic / Seçme Şiirler (1993)
- Jacques Prevert / Seçme Şiirler (Eray Canberk ile 1994)
- Jules Laforgue / Sevdalılar (1991)
- Venus Khoury Ghata / Gölgeler ve Çığlıklar (1996)
- Baudelaire’den Günümüze Modern Fransız Şiiri (Çev. ve Haz., 2000)
- Batmış Güneşler Üstünde Günümüz Fransız Şiirinden Seçmeler (2005)
- Naim Araidi / Acıklı Şeyler İçin Bayram (2010)
- Gerard Augustin / Seçme Şiirler (Eray Canberk, Başak Aydınalp, Müesser Yeniay ile, 2011)
- Michel Cassir / Kişisel Antoloji (Eray Canberk, Müesser Yeniay ile, 2011)
- Tahar Bekri / Sabırsız Düşler (Medine Sivri ile, 2012)
- Çağdaş İspanyol Şiiri Antolojisi (Müesser Yeniay ile, 2013)
- Jaime B. Rosa / Deniz Şiirleri (2014)
KAYNAKÇA: Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (1999), Feridun Andaç / Tanıklığın Odağında Bir Şair (Cumhuriyet Kitap, 4.4.1998), Haydar Ergülen / Metin Cengiz’in Gençlik Çağı (Varlık, sayı: 1097, Şubat 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Fikret Demirağ / Metin Cengiz ve Gençlik Çağı (Varlık, Ocak 2000), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, 2009, 2015) , TBE Ansiklopedisi (2001), Yıldız Cıbıroğlu / Üç Sanatçıda Salkımsöğüt-Metin Cengiz’de Söğüt Oynaş (Adam Sanat, Ocak 2003), Doğan Hızlan / Şiir Üzerine Düşünmek (Hürriyet, 27.08.2010)