HAYATI
Divan şairi. Tam adı Vahit Mehmet. İstanbul’da dünyaya geldiği bilinen şairin doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yok. 1732’de İstanbul’da yaşama veda etti. Enderun’da yetişti. Şiir ve musiki alanlarındaki yeteneği ve nükteleriyle dönemin padişahı III. Ahmet’in yakınları arasına girdi ve kısa bir zaman sonra padişahın silahşörlerinden biri oldu. Enderun’da hazine ağalığına dek yükseldi. Ancak bilinmeyen bir nedenle gözden düştü. 1717’de önce hapsedildi, sonra da sürüldü. Edirne, Selanik, Tesalya Yenişeri, Şam ve Hicaz’da uzun yıllar sürgünde yaşadı. Ancak 1730’da III. Ahmet’in tahttan indirilmesinden sonra İstanbul’a dönebildi.
Divan geleneğini sürdüren şiirlerinin yanı sıra hece ölçüsüyle de şiirler yazan Mahtumi, çok yönlü bir sanatçıdır. Kaynaklarda bestelerinin bulunduğu, ayrıca saz çaldığı belirtilmektedir.
ESERLERİ
- Divan
- Lalezar
- Sergüzeşt-i Garîb-i Bağdâdî
- Nâme-i Âşıkâne-i Manzûm
- Arz-ı Hâl-i Berây-i Sultân Mahmûd Han
- Mora Fetih-nâmesi
ESER ÖRNEKLERİ
MAHTUMİ DİVANI’NDAN
GAZELLER
GAZEL I
Yanmak asan idi her şem’i füruzane bana
Havfim oldur ki müşabih ola pervane bana
Bir kadem kuyunu terk eylemem ol Leyli’nin
Demesinler diye Mecnun gibi divane bana
Zahida etme hased olsa harabat yerim
Çok mu ma’mure-i alemde bu virane bana
Meşrebimdir geçemem cam-ı safa kesretten
Havz-ı kevser görünür gerdiş-i peymane bana
Hem-nişin ol yürü sen zahid-i salusa Vahid
Günc-i mihrab sana kuşe-i meyhane bana
GAZEL II
Ben gönül virdüm sana ey fahr-i hûbân ibtidâ
Sen beni kıldun esîr-i ceyş-i hicrân ibtidâ
Kebş-i cânı ben Halîlüm yoluna idüp fedâ
Eyledüm bismilgeh-i aşkunda kurbân ibtidâ
Fevc-i girdâb-ı ademde zâr u ser-gerdân iken
Seyl-i eşkümden nümâyân oldı tûfân ibtidâ
Ben olurdum tîg-i bî-dâd-ı rakîb ile şehîd
Kâbil olsa eylemek dünyâda bir kan ibtidâ
Eyledüm mîr-i livâ-yı nazm olup Mahtûmiyâ
Ehl-i dil yârân içün tertîb-i dîvân ibtidâ
GAZEL III
Yem-i eşkim huruş-ı dehre kim seyl-ab göstermiş
O sarrafa nükudun çün dür-i nayab göstermiş
Lebi üzre niyabın vaz’ edip fikr eylemiş güya
Tabibim renc-i aşka çare şehd-i nab göstermiş
Düşüp miksardan yer yer ser-i zülfü cemaline
Kitab-ı hüsnüne ol vech ile i’rab göstermiş
Yazanlar vasf-ı hüsnün levh-i cana bin nezaketle
Ruhun yed edicek dem bir gül-i sir-ab göstermiş
Vahid-i ter-zeban üstadına eş’ar arz etmiş
O sarrafa nükudın çün dür-ı nayab göstermiş
KAYNAKÇA: Kahraman, Bahattin (1995). Vahîd Mahtûmî, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Eserlerinin Tenkitli Metni. Cilt 1-2. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi. 554