HAYATI
Türk şair ve yazar. 9 Mart 1935’te İstanbul’da dünyaya geldi. 30 Haziran 2009’da İstanbul’da kalp krizinden yaşama veda etti. Soyadı ÖZLER olan yazar bir demiryolu makinistinin oğludur.
1950’de Kumkapı Ortaokulu’nu bitiren Kemal Özer, lise öğrenimini 1955’te İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ndeki yükseköğrenimini yarıda bıraktı. Kim ve Varlık dergilerinde gazeteci olarak çalıştı. 1960’da Cumhuriyet gazetesine girdi. Gazetedeki düzeltmenlik görevinin yanı sıra Uğrak Kitabevi’ni açarak kitapçılık ve yayıncılık da yaptı. Cumhuriyet gazetesinden emekliye ayrıldıktan sonra Varlık dergisini yönetti (1983-90). 1956’da a, 1972’de Yeni a dergilerinin yönetimine katıldı; “yalnız şiire ve şiirin sorunlarına yer vermek” amacıyla G. Özler ile birlikte Şiir Sanatı dergisini çıkardı (20 sayı, 1965-67). Kendi kurduğu Yordam Yayınları’nı yönetti.
Kemal Özer’in ilk şiirleri 1951’de Ankara’da yayımlanan Harika dergisinde çıktı. Sonraki yıllarda yazı ve şiirleri Kaynak, İstanbul, Türk Sanatı, Onüç, Şairler Yaprağı, Salkım ve Yenilik, Seçilmiş Hikâyeler, Pazar Postası, a, Yeni a, Yeditepe, Şiir Sanatı, Yeni Dergi, Yeni Edebiyat, Varlık, Yazko Edebiyat, Gösteri, Milliyet Sanat gibi pek çok dergide yer aldı. Pazar Postası ve kurucularından olduğu a dergisinde İkinci Yeni duyarlılığını geliştiren bir biçim ustası olarak belirdi. Daha sonra yalnız şiire, şiirin sorunlarına yer vermek amacı ile Şiir Sanatı dergisini çıkardı. 1965’ten başlayarak gelişen toplumsal ve siyasal ortamdan etkilenerek “sınıfsal kavganın içerisinde, şiirin de etkin bir yeri vardır” düşüncesiyle, toplumcu gerçekçi estetiği benimsedi. Çocuk kitapları da yayımlayan Kemal Özer iki ciltte topladığı günlüklerinde 1963-93 yılları arasında yaşadığı olayları ele aldı. “Haliç” adlı şiiri A. Küçükyalçın tarafından 1980’de belgesel olarak filme alındı.
TYS ve Edebiyatçılar Derneği üyesi olan Kemal Özer, Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya ile 1976’da TDK Şiir Ödülünün, Kimlikleriniz Lütfen ile 1982’de Toprak Şiir Ödülünün ve İnsan Yüzünün Tarihinden Bir Cümle ile 1991’de Yunus Nadi Şiir Armağanının sahibi oldu. Özer, ayrıca Bir Adı Gurbet ile 1993’te Ferit Oğuz Bayır Ödülüne, Temmuz İçin Yaralı Semah ile 2008’de Dünya Kitap Dergisi Altın Sayfa Edebiyat Ödülüne ve 2009’da Altın Portakal Şiir Ödülüne layık görüldü.
ESERLERİ
Şiir:
- Gül Yordamı, İst.: Yeditepe, 1959
- Ölü Bir Yaz, İst.: kendi yayını, 1960
- Tutsak Kan, İst.: Sürek, 1963
- Kavganın Yüreği, İst.: Yücel, 1973
- Yaşadığımız Günlerin Şiirleri, İst.: Habora, 1974
- Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya, İst.: Cem, 1976
- Geceye Karşı Söylenmiştir, İst.: Cem, 1978
- Kimlikleriniz Lütfen, İst.: Yazko, 1981
- Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya, (seçme şiirler) İst.: Yazko, 1982
- Araya Giren Görüntüler, İst.: Varlık, 1983
- Çağdaş ve Boyun Eğmeyen, (bütün şiirlerinden seçmeler) İst.: Can, 1985
- Sınırlamıyor Beni Sevda, İst.: Cem, 1987
- İnsan Yüzünün Tarihinden Bir Cümle, İst.: Yordam, 1990
- Bir Adı Gurbet, İst.: Yordam, 1993
- Oğulları Öldürülen Analar, İst.: Yordam, 1995
- 100 Şiir, İst.: Yordam, 1996
- Onların Sesleriyle Bir Kez Daha, İst.: Yordam, 1999
- I. Yüzyıldan Duvar Kabartmaları, (bütün şiirleri) 2 c., İst.: Yordam, 2000
- Birlikte Aynı Ateşten Geçerek, (Seçme Şiirler), İst.: Evrensel, 2003
- Sevdalı Buluşma, İst.: Adam, 2005
- Dalgayı Haber Veren Yakamoz, İst.: Toroslu, 2005
- Takas, (E.Duyan ile) İst.: Sanat Cephesi, 2006
- Temmuz İçin Yaralı Semah, İst.: Yordam, 2008
Deneme:
- Umut Edebiyatı Yedi Canlıdır, İst.: Yordam, 1992
- Acı Şölen, İst.: Yordam, 1992
- Gün Olur Söze Yazılır, İst.: Yordam, 1992
- Yaşadığımız Günlerin Yazıları, İst.: Yordam, 1996
- Benim Ellerimi Al, Benim Gözlerimi Al Kullan: Gönderemediğim Mektuplar, İst.: Yordam; 1999
- Bendeki Görüntüler, İst.: Yordam, 2000
- Şiiri Sorgulayan Yazılar, İst.: Yordam, 2000
- Anı-Gezi- Günlük- Mektup:
- Güldeki Şafak: Bulgaristan İzlenimleri, İst.: Habora, 1979
- Tanık Günler I, II (1963-1993), İst.: Yordam, 1993
- Düşmanı Kardeş Yapmak, İst.: Yordam, 1994
- Gölgeden Güneşe (1994-1998), İst.: Yordam, 1998
- İkinci Yeni’den Toplumcu Şiire: Anılar, İst.: Yordam, 1999
- Sanatçılarla Yazışmalar-I, İst.: Yordam, 2000
- Günlerle Yolculuk (2 cilt), Ank.: Hayal, 2009
Öykü:
- Baba ile Kız, İst.: Yordam, 1999
Çocuk Kitabı:
- Nasrettin Hoca, İst.: Demet, 1975
- Tatil Köyünün Çocukları, İst.: Özer, 1989
- Trenler Ne Güzeldir, İst.: Yordam, 1983
- Dünya Onlarla Daha Güzel, İst.: Yordam, 1992
- Çiçek Dürbünü, İst.: Yordam, 1994
- Şiirlerle Ezop Masalları, İst.: Yordam, 2. bas., 1996
- Şiirlerle Andersen Masalları, İst.: Yordam, ?
- Sinemayı Seven Çocuk, İst.: Yordam, ?
- Sorulardan Bir Gökkuşağı, İst.: Yordam, 1999
- Güneş Arkasına Baktı, İst.: Yordam, 2000
Derleme, Antoloji:
- Sanatçılarla Konuşmalar, İst.: Çağdaş, 1979
- Şiirlerle İstanbul, İst.: Yordam, 1992
- Soruların Gündeminde, İst.: Yordam, 1995
- Eleştirilerin Gündeminde, İst.: Yordam, 1999
- 60 Yılın Ardından Oradayım Diyebilmek, İst.: Yordam, 1996
- Kırk Beşinci Sanat Yılında, İst.: Yordam, 2000
ESER ÖRNEKLERİ
KEMAL ÖZER ŞİİRLERİ
AĞIT
Annem mi bir kadın
Geciken bir kadın gece yatısına
Ölüm kendini göstereli babamın saçlarından
Günübirlik bir kadın
Üsküdar’la İstanbul arasında
Babamdı sakalıydı babamın
Bir akşam göle batırdı
Çıkmamak üzere bir daha
Hepsi de ekmek kokardı
Sayısı unutulan parmaklarının
…
AĞUSTOS’TA BALKONDA
Ağustosta ay eksiksiz doğarken
karanlığa boğulmazdı böyle
balkonunda oturan adam
göz yaşı tadında olmazdı
dudaklarına götürdüğü rakı
Ağustosta ay eksiksiz doğarken
böyle yazılmazdı bu şiir
SÖZCÜKLERLE ÇIKMAK UNUTKANLIĞIN KARŞISINA
…
Düşünürsünüz, küçümsenir gibi değil,
bir tek sözcük deyip de hiçbiri;
en az bir silah kadar yeri var kavgada.
Sözcükler olmasa, bir zaferin işlevini
nasıl çarpıtırlardı tarih kitaplarında,
ne ile süsleyip de yuttururlardı yalanı?
Anlarsınız, okurken yanlış bir şiiri,
kendi sesinizle dirilttiğiniz düşman
ne kadar köprü varsa, yaşamla aranızda,
biliyor önce onları atmak gerektiğini,
sözcüklerle kurulduğunu biliyor köprülerin,
geçmiş serüvenleri bugüne bağlayan
…
YARATIRKEN YARATILIYORUZ
Akıtılan ter, harcana çaba tanıktır
Bizim ulaştırdığımız gibi köprüleri
Bir kıyıya bir başka kıyıdan
Duvarlar çektiğimiz
Azgın başıboş suların önüne
Kurduğumuz gibi kentlerde yapılar
Kuruyorlar, çoğaltıyorlar onlar da bizi
Dirençle çıkıyoruz her yorgunluktan
Bizim yarattığımız gibi onları
Onlar da bizi yaratıyorlar
Öğreniyoruz karşısında güçlüklerin
Yere bir köprü kadar sağlam basmayı
Esnek olmayı kavgaya girerken
Ustaca dökülmüş çelik kadar
Ve göğüs germeyi bir duvar gibi sabırla
Zaferi hak etmek için
NEYLE BAŞLAR İNSAN YÜZÜ
Meraklıysan insan yüzünün tarihine
önce şunu sor ey yolcu:
Neyle başlar insan yüzü,
uçları güneş alevinde savrulan
saçıyla mı bir çocuğun,
sarkık avurtlarıyla mı,
kıvrılmaya hazır dudaklarıyla mı,
gücenik bakışıyla mı yoksa?
…
YAN YANA İKİ ÜLKE GİBİYİZ
…
iki kıyı gibiyiz karşılıklı,
hem ayırır bizi hem bağlar birbirimize
aramızda akan ırmak.
İki tarih sayfası gibiyiz art arda
birinde başlayan cümlenin sonu
ötekinde düğümlenir ancak.
geldiği vakit hasat günleri
iki ayrı ağızda aynı anda
beliren bir gülümseme gibiyiz seninle
ve iki ter damlası gibiyiz alnında
elbirliği ile üretilip
kardeşçe bölüşülen bir dünyanın.
KAYNAKÇA: Necatigil, İsimler, 298-299; Kurdakul, Sözlük, 492-493; Karaalioğlu, 436; Özkırımlı, TEA, IV, 967; M. Seyda, “Kemal Özer ile”, Güney, S. 60 (Eylül 1972); Memet Fuat, “Sonu Bilinmeyen Kavga”, Politika, 31 Mart 1976; M. Ergün, “Kemal Özer Şiirinin Yeni Dönemi”, Militan, S. 15 (Mart 1976); H. Asılyazıcı, “Sanatçılarla Konuşmalar”, Vatan, 17 Ağustos 1977; D. Hızlan, “Kemal Özer: ‘Şiirin Amaçları Arasında Kitlelere Ulaşmak da Var’”, Gösteri, S. 7 (Haziran 1981); “Özer, Kemal”, TDEA, VII, 212-213; S. Sezer, “Bir Şairin Tanıklığı: Tanık Günler”, Cumhuriyet Kitap, S. 239 (22 Eylül 1994); M. B. Mısır, Toplumcu Şiirimizde Bir Kanal: Kemal Özer, İst., 1996; A. Özkırımlı, “Ozanın Görevi Ufuk Açmaktır”, O Güzel İnsanlar, İst., 1998, s. 167-169; Kemal Özer 45. Sanat Yılında, İst: Yordam, 2000; kemalozer.net.