HAYATI
Araştırmacı yazar ve çevirmen. 1925’te Trabzon’a bağlı Maçka ilçesinde dünyaya geldi. 12 Kasım 2003’te İstanbul’da yaşama veda etti. Bazı yapıtlarını Derviş Kerem ve Derviş Niyazi imzaları ile kaleme aldı. Şakire Hanım ile ziraatçi Abdullah Eyuboğlu’nun oğlu. II. dönem TBMM üyesi Rahmi Eyuboğlu amcası, yazar Sabahattin Eyuboğlu, şair ve ressam Bedri Rahmi Eyuboğlu ile mimar Mualla Eyuboğlu amca çocuklarıdır.
Maçka Merkez İlkokulu’nu (1938), Yenikapı Ortaokulu’nu (1944) ve Vefa Erkek Lisesi’ni (1948) bitiren İsmet Zeki Eyüboğlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe, Tarih ve Klasik Filoloji bölümlerinden 1953’te mezun oldu. “Lucretius’ta Bilgi Kavramı” adlı Latince teziyle aynı üniversitede yüksek lisans yaptı. Bir süre Özel Gazetecilik Okulu’nda felsefe ve edebiyat dersleri verdi (1956-58). İsmet Zeki Eyüboğlu, Türkiye Felsefe Kurumu, TYS, Edebiyatçılar Derneği, Eyuboğlu Kültür ve Sanat Vakfı, Vefa Lisesini Bitirenler Derneği üyesiydi.
İsmet Zeki Eyüboğlu’nun ilk ürünü 1946’da Tarihten Sesler adlı dergide yayımlandı. Ardından Yeşilay dergisinde yazdı; Dünya ve Cumhuriyet gazeteleri ile Varlık, Yansıma, Soyut, Yeni Ufuklar ve İnsan dergilerinde sürekli yazıları yayımlandı. Edebiyat, felsefe, mitoloji, arkeoloji, dil ve folklor alanlarında özgün görüşler dile getirdi.
ÖDÜLLER
- 1995 Hacı Bektaş Barış Ödülü
- 1996 Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü.
ESERLERİ
Şiir:
- Taşoluğun Başında, İst.: Pencere, 1998
- Kara Zıpkalı Uşaklar Destanı, İst.: Pencere, 1999
Araştırma-İnceleme:
- Türk Şiirinde Tanrıya Kafa Tutanlar, İst.: Okat, 1968
- Divan Şiirinde Sapık Sevgi, İst.: Okat, 1968
- Baki, İst.: Kitaş, 1972
- Tanrı Yaratan Toprak: Anadolu, İst.: Sinan, 1973
- Alevilik, Sünnilik, İslam Düşüncesi, İst.: Der, 1973
- Anadolu İnançları, İst., 1974 (daha sonra Anadolu İnançları-Anadolu Mitolojisi adıyla İst.: Geçit, 1987)
- Cinsel Büyüler, İst.: Seçme Kitaplar, 1975 (daha sonra Sevgi Büyüleri)
- Anadolu Kuvvet Macunları, İst.: Seçme Kitaplar, 1976
- Cinci Büyüleri-Yıldızname, İst., 1976
- Anadolu Halk İlaçları, İst.: Hürriyet, 1977
- Aşk Duaları, Cinler, Cinciler, İst.: Seçme Kitaplar, 1977
- Anadolu Büyüleri, İst.: Der, 1978
- Bütün Yönleriyle Bektaşilik, Alevilik, İst.: Yeni Çığır, 1980
- Şeyh Bedrettin ve Varidat, İst.: Der, 1980
- Anadolu Uygarlığı, İst.: Der, 1981
- Günün Işığında Tasavvuf: Tarikatlar, Mezhepler Tarihi, İst.: Geçit, 1987
- Bütün Yönleriyle Mevlâna Celaleddin: Yaşamı, Felsefesi, Düşünceleri, Şiirleri, İst.: Özgür, 1988
- Hacı Bektaş Veli, İst.: Özgür, 1989
- Nietzsche: Eylem Ödevi, İst.: Broy, 1991
- Yunus Emre, İst.: Geçit, 1991
- Pir Sultan Abdal, İst.: Geçit, 1991
- Hatayi (Şah İsmail), İst.: Geçit, 1991
- Alevi-Bektaşi Edebiyatı, İst.: Der, 1991
- Abdal Musa, İst.: Geçit, 1991
- Sömürülen Alevilik, İst.: Özgür, 1991
- Bütün Yönleriyle Kaygusuz Abdal: Yaşamı, Düşünceleri, Etkisi, İst.: Özgür, 1992
- İslamda Bölünmeler, Çelişmeler (Refah’ın Tırmanışı), İst.: Pencere, 1994
- Atatürk Devrimleri Işığında Laiklik, İst.: Say, 1994
- Günümüzde Alevilik, İst.: Nefes, 1997
- İslamın Çöküşü, İst.: Pencere, 1997
- Gülen Anadolu, İst.: Pencere, 1997
- Felsefe Açısından 12 Eylül, Din, Boşluğun Egemenliği, İst.: Pencere, 1997
- Düşünceleriyle Yaşayan Atatürk, İst.: Say, 1998
- İslam Dininden Ayrılan Cereyanlar: Nakşibendilik, İst.: Cumhuriyet, 1998
- İrticanın Ayak Sesleri, İst.: Cumhuriyet, 1998
- Karanlığın Ayak Sesleri: Kadirilik, İst.: Cumhuriyet, 1999
- Çağımızın Çevrintileri, İst.: Pencere, 1999
- Dilin Kemiği, İst.: Pencere, 1999
- Toplum Sarsıntıları, İst.: Pencere, 1999
- Dilin Kapısı, Pencere, İst., 1999
- Uygarlığın Işıldakları, İst.: Pencere, 1999
- Anadolu Gerçeği, İst.: Pencere, 1999
- Felsefe Yazıları, İst.: Pencere, 1999
- Ortaçağ Felsefesi, İst.: Pencere, 2002
- Bilgelerin Dilinden, İst.: Pencere, 2002
- Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Kadını, İst.: Pencere, 2007
- İran Edebiyatı, İst.: Pencere, 2007
Deneme:
- İnsanın Boyutları, İst.: Çağdaş, 1979
- Geçmişin Yaşama Gücü, İst.: Adam, 1982
- Uygarlığın Çıkmazları, İst.: Uygarlık, 1990
- Tarihin İlkeleri, İst.: Say, 1991
- Gelin Canlar Söyleşelim, İst.: Pencere, 1997
- Yansımalar, Yankılar, İst.: Pencere, 1999
- Belleğin İzdüşümleri, İst.: Pencere, 1999
- Yoksul Özdeyişleri, İst.: Pencere, 1999
- Uyanış, İst.: Pencere, 2006
Anı:
- Anılar, İst.: Pencere, 1999
- Öğrenciler, İst.: Pencere, 2002
Derleme:
- Destanlar İçinde Fatih, İst.: İÜ Öğrenci Birliği, 1953
- Karadeniz Aşk Türküleri, İst.: Ada, 1976
- Atatürk’ten Özdeyişler, İst.: Uygarlık, 1981
- Kendi Sözleriyle Atatürk İlkeleri, İst.: Uygarlık, 1981
- Karadeniz Türküleri, İst.: Anadolu Sanat, 1995
- Çin Denemeleri, (çev. W. Eberhard) İst.: Say, 1996
- Âşık Sadık, (S. Özbek’le) İst.: Pencere, 1997
Sözlük:
- İlkokullar İçin Türkçe Konuşturan Sözlük, İst.: Okat, 1969
- Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, İst.: Sosyal, 1988
- Türkçe Kökler Sözlüğü, İst.: Remzi, 1988.
KAYNAKÇA: BF (22 Temmuz 1999); Necatigil, İsimler, 159-160; Kurdakul, Sözlük (1999), 286; Karaalioğlu, 215-216; Ciravoğlu, 144.