HAYATI
Yazar ve besteci. 1855’te Tırnova/Bulgaristan’da dünyaya geldi. 29 Ocak 1946’da yaşama veda etti ve Eyüp Mezarlığı’nda toprağa verildi. Orta eğitimini Tırnova Rüştiyesi’nde tamamlayan İsmail Fenni, daha sonra medreseye devam ederek İslami ilimleri eğitimi gördü. Ardında Muhasebe Kalemi’nde muhasebe öğrendi. Genç yaşta başladığı memurluk yıllarında muhasebe bilgisini ilerletti ve Cudi Efendi ile öğrencisi Meytabzade’den musiki dersleri aldı. Tırnova’nın elden çıkması üzerine geldiği İstanbul’da Tahsilat Katibi olarak Maliye Nezareti’ne girdi (1876). Daha sonra Divan-ı Muhasebe’ye (Sayıştay) geçti. Divan üyeliğinden sonra kendi isteği ile emekliye ayrıldı. Divan-ı Muhasebatta çalışırken devam ettiği Lisan Mektebi’nde Fransızca, çeşitli hocalardan İngilizce, dönemin üstatlarından klasik müzik ve usul ile enstrüman dersleri aldı.
Beste çalışmalarını ilerleterek iki bin civarında beste sahibi olan İsmail Fenni’nin bestelediği bazı askeri marşları, Cumhurbaşkanlığı tarafından ödüllendirildi. Emekliliğinden sonra müsteşriklerin ve bazı materyalist filozofların görüşlerini inceleyerek bunlara karşılık İslam dinini savunan reddiyeler kaleme aldı. Tasavvufla ilgilenerek Vahdet-i Vücut düşüncesini savundu. Fatih Türbedarı Halveti Melami Şeyhi Ahmet Efendi’ye bağlandığı söylenir. Mal varlığı ile kitaplarının telif gelirini Darüşşafaka’ya, 9050 ciltlik kitaplarını da Beyazıt Kütüphanesini bağışladı.
“Birçok şiirler yazan İsmail Fenni’nin Cağaloğlundaki komşuları naklederler ki arada sırada şu kanundan, şu tamburdan taşan, dökülen san’at terennümleri ve o bestelerin güfteleri bütün gün yeni bir eser üzerinden baş kaldırmayan İsmail Fenni’nin kalemi bırakıp eline aldığı yaydan, mızraptan ve hep kendi ruhundan kopmaktadır” (Hakkı Tarık Us).
ESERLERİ
- Lügatçe-i Felsefe (Felsefe Sözlüğü, 1927)
- Maddiyyûn Mezhebinin İzmihlâli (1928)
- Vahdet-i Vücûd ve Muhyiddîn-i Arabî (1928)
- Kitâb-ı İzâle-i Şükûk (1928)
- Küçük Kitapta Büyük Mevzular (1934)
- Hakîkat Nurları (1949)
- Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye (1949)
- İman Hakikatleri Etrafında Suallere Cevaplar (Haz: Kâmil Yılmaz, 1978)
- Materyalizmin İflası ve İslam 1 (sad. Abdülhalim Kılıçsoy, 1996)
- Materyalizmin İflası ve İslam 2 (sad. Abdülhalim Kılıçsoy, 1996)
- Vahdet-i Vücûd ve İbn-i Arabi (İbn Arabi Dizisi, 1997).
KAYNAKÇA: Süleyman Hayri Bolay / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 23, 2001), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Fikir ve Kültür Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 3, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), İsmail Kara, Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi, İstanbul 1987, II, 137-183, Neşet Toku, Türkiye’de Anti Materyalist Felsefe (Spiritüalizm): İlk Temsilciler, İstanbul 1996, s. 107-152, Süheyl Ünver, “Büyük Üstad İsmail Fenni: Kendi Kalemiyle Hal Tercümesi”, İslâm-Türk Ansiklopedisi Mecmuası, II/73, İstanbul 1947, s. 14-16; II/74, s. 9-10; II/80, s. 10.