HAYATI
Şair. 1877’de Beyrut’ta dünyaya geldi. 4 Nisan 1926’da Paris’te yaşama veda etti. Cenazesi Paris’ten getirilerek Rumelihisarı Mezarlığı’na defnedildi. Tam adı Ayşe İhsan Raif Hanım olan şair, Âyan Meclisi üyelerinden Köse Raif Paşa ile Servet Hanım’ın kızıdır. Mithat Paşa’nın arkadaşı olduğu için II. Abdülhamit döneminde sürekli İstanbul’dan uzak tutulan babasının görevi dolayısıyla çeşitli yerlerde bulundu. Özel öğrenim görerek yetişti; Fransızca ve müzik dersleri aldı. Boşanmayla sonuçlanan iki evliliğin ardından II. Meşrutiyet’in ilanından (1908) sonra Paris’e yerleşti ve üçüncü eşi yazar Şahabettin Süleyman Bey ile burada evlendi. Şahabettin Süleyman Bey’in ölümü (1919) üzerine, Hüsrev (Bell) Bey ile dördüncü evliliğini yaptı. Üç çocuğu vardı.
İhsan Raif Hanım halk şiiri geleneğinden yararlanarak, hece ölçüsünü kullanan şehirli ilk kadın şair olarak kabul edildi. Şiirlerini Rübap dergisinde “İ. R.” imzası ile yayımladı. Rıza Tevfik (Bölükbaşı) tarzında hece ölçüsü ile yazdığı şiirler Milli Edebiyat’ın doğuş yıllarında oldukça beğenildi. Halk şiiri kaynaklarından beslenen içli, özlem duygusunun ağır bastığı, âşık tarzındaki şiirlerinden bazıları kendisi tarafından bestelendi.
İhsan Raif’e titiz bir sanatkar ve gelişmesini tamamlamış bir şair denemez. Eğer bu evsafıyla daha olgunlaşmış olsa ve şiirlerinin tadını kaçıran sevimli yabancı kelimelere yer vermeyerek dilini daha milli bir zevk ile işlese edebiyatımızın en değerli şairlerinden biri olabilirdi. Mevcut eserleriyle geniş kitle üzerinde Mihri Hatun’dan Cumhuriyet devrine kadarki kadın şairlerimizin en şahsisi, en orijinali, en millisi, bilhassa en kadını olarak kalmaktadır. Hece veznini diriltmek bakımından milli edebiyat cereyanı içinde de yeri vardır (V. M. Kocatürk).
ESERLERİ
Şiir
- Gözyaşları, İst., 1330/1914; Kadın ve Vatan, İst., 1330/1914
ESER ÖRNEKLERİ
GÜN DÖNERKEN
Akşam garibliği öksüz gibi yer yer
Sultan semanın gözünde bitmiş fer
Meş’um puhularla şeb yere gömer
Destiler omuzda kızlar sudan döner
Hummalar içinde gün sararıp söner
Etrafı gam bürür koyun kuzu meler
Ak saçlı kadınlar oturmuş un eler
Aslan gibi erler tarlaları beller
Bülbüller dem çeker sazlı derelerde
Cevap verir bir ses “gülüm nerelerde”
Genç bir delikanlı davar sürer yürür
Yaklaştıkça köye gözünü aşk bürür
Şiştikçe sinesi kavalı üfürür
Akseder aşkının sedası dağlara
Koşar pür-heyecan genç kızlar bağlara
KAYNAKÇA: Rıza Tevfik, “İhsan Raif Hanımefendi”, Nevsal-i Milli, İst., 1914, s. 237-240; İbnülemin, Şairler, II, 686-687; M. Uraz, Kadın Şair ve Muharrirlerimiz, İst., 1941, s. 126-129; Akyüz, Antoloji, 589-595; Karaosmanoğlu, 51-56; Necatigil, İsimler, 196; İ. Enginün, “İhsan Raif Hanım”, TDEA, IV, 347; H. Coşkuntürk, İhsan Raif Hanım, Ank., 1987; C. Öztürk, “İhsan Raif Hanım’ın Yayımlanmamış Şiirleri”, Toplumsal Tarih, S. 57 (Eylül 1998), s. 35-46; D. Bayraktar, “İhsan Raif”, YYOA, I, 645-646