HAYATI
Öykü yazarı, tiyatro ve sinema oyuncusu. 1914’te İstanbul’da dünyaya geldi. 6 0cak 2010’da İstanbul’da yaşama veda etti. Bazı yapıtlarını İhsan Naim, İhsan Aygün, Enis Bülent Yedek, Aşık Devrim ve Öksüz Memet imzaları ile kaleme aldı. Topçu binbaşı Mustafa Sabri Bey ile Nöber Hanım’ın oğludur.
1926’da Üsküdar Sokullu İlkokulu’nu bitiren İhsan Devrim, babasının ölümünden sonra Darüşşafaka’ya geçti. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde kaydoldu; ancak üçüncü sınıfta bu okuldan ayrıldı. Lise yıllarında kaleme almaya başladığı öykülerini Varlık ve Yücel dergilerinde yayımladı. Bir süre Hakimiyet-i Milliye gazetesinde yazıları yer aldı. Yayın hayatını kırk yıl sürdüren Gündüz dergisinin yayımcılığını üstlendi. Salah Birsel ve Burhan Arpad ile birlikte ABD Kitabevi’nin kurucuları arasında yer aldı. Daha sonra Bakırköy’de kendi adına Devrim Kitabevi’ni kurdu. Yayınevinin yayımladığı ilk kitap olan Rıfat Ilgaz’ın ”Sınıf” adlı eseri yasaklanması ile hukuki sorunlar yaşadı. Bu olay yayınevinin de sonu oldu.
İhsan Devrim, tiyatro çalışmalarına henüz lise öğrencisiyken Darüşşafaka’da başladı. Daha sonra Üsküdar’da Gençler Mahfili’ne devam etti. Profesyonel tiyatro yaşamına ise İstanbul Şehir Tiyatroları’nda başladı. Burada Muhsin Ertuğrul, B. Butak ve V. R. Zorlu gibi hocalardan dersler aldı. Oyunculuk dışında Şehir Tiyatroları’nda yöneticilik de yaptı. 1973’te kendi isteği ile emekliye ayrıldı.
Devrim’in ilk dönem öykülerinde rastlanan özgün temalar bulma çabası, sonraki yıllarda yerini basit temalara bıraktı. Bu dönemki öykülerinde konuların işlenişindeki sadelik ve özgün motiflerdeki lirik anlatım öne çıktı. Çoğunluğu orta sınıfın günlük yaşamında karşılaştığı güçlükleri etkili imgelerle kaleme aldı. Şiirlerinde son derece yalın bir anlatımı olan İhsan Devrim’in, yapıtlarında bazen toplumsal olayları ele aldığı görülür. Ancak daha çok pastoral temaları duygusal bir özle birleştirerek kendine özgü bir şiir dünyası geliştirmiştir.
Otuz kadar sinema filminde de rol alan İhsan Devrim, 90’lı yılların “Yuva” ve “Süper Baba” gibi beğeni ile izlenen televizyon filmi ve dizilerinde de oynadı. Öykülerinden bazıları Rusça, Yunanca, Fransızcaya çevrildi. “Bir Martı Gibi” Mustafa Şükrü tarafından; “Gözü Bende Kaldı” ise Bora Ayanoğlu tarafından bestelendi.
ESERLERİ
ÖYKÜ:
- Evimiz (1937)
- Yemen Türküsü (1943)
ŞİİR:
- Hatıralar (1938).
ESER ÖRNEKLERİ
EVİMİZ ADLI HİKAYESİNDEN
İKİ MÜTEKAİDİN ISTIRABI
Babam resimlerdeki şişman, temiz giyinmiş, iri yarı babam, aşağıda ev sahibine yalvarıyor. Yüzsuyu döküyordu. Merdiven başına oturmuştum. Boğazıma bir yumruk tıkanmıştı. Küçük kalbim dehşetle çarpıyor. Aşağıda babamın küçülmesine sebep olan adamı tırmıklamak, parçalamak istiyordum.
Bir aralık kapı kapandı. Babam merdivenden çıkıyordu. Hiç beklemediğim bir şekilde değişmişti. Bazen insan bir anda seneleri aşıyordu.
Babamın yanaklarından yaşlar akıyordu. Ben onun o zamana kadar ağladığını hiç görmemiştim. Yaşlar, zayıf yanaklarından ağzının iki yanına süzülüyordu. Beni görünce eğildi. Yanıma oturdu. Saçlarımı öpmeye, koklamaya başladı. Ve birbirimize sokularak ağladık.
KAHVECİ ADLI HİKAYESİNDEN
Geçen günler gözlerimin önünde canlandı. Hasan Bey, Kahveci Hasan Bey, Hasan Efendi… Hasan… Bu ne düşüş, bu ne yuvarlanış… Ne baş döndürücü bir yuvarlanıştı. İçinde bir yara açıldığını hissetti. Bu yara eski yaralardan daha derindi. Bu yara artık eski yaralardan daha derindi. Bu yara artık iyi edilmez, kabuk bağlayamazdı.
Hiç etrafına bakmadan dışarı çıktı. Başı göğsünde düşmüş, gözlerinden beyaz sakalına yaşlar sızarken ağır ağır, sürüklene sürüklene uzaklaştı.
KAYNAKÇA: Yaşar Nabi / Genç Neslin En Güzel Hikâyeleri (1938), Sulhi Dölek / İhsan Devrim: Yaşayan En Eski “Varlık” Yazarı (Varlık, Ekim 1996), Mehmet Behçet Yazar / Edebiyatçılar Alemi – Edebiyatımızın Unutulan Simaları (yay. haz. Mustafa Everdi, 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013)
Comment (1)
[…] ve özel şirketlerde memur olarak çalıştı. Daha sonra, 1943 yılında, Salah Birsel ve İhsan Devrim ile birlikte ABC Kitabevi’ni, iki yıl sonra da kendi adına Arpad Yayınevi’ni kurdu. […]
Yoruma kapalı.