HAYATI
Şair, sözlük ve biyografi yazarı. 1889’da İstanbul’da dünyaya geldi. 29 Ekim 1949’da Ankara’da yaşama veda etti. Cebeci Asri Mezarlığı’nda toprağa verildi. Bazı yapıtlarını A. Ulviye, Çelebi, Kıvılcım, Karınca imzaları ile kaleme aldı. Babası Filibe asıllı, vilayet mektupçusu Mustafa Asım Bey, annesi Erzurumlu Osman Paşa’nın kızı Fatma Behice Hanım’dır. Baba tarafından din âlimleri yetiştirmiş bir aileye mensuptur.
İlköğrenimini Vezneciler Şemsülmaarif Mektebi’nde, ortaöğrenimini Trabzon ve Vefa idadilerinde yapan Gövsa, 1910’da Hukuk Mektebi’nde mezun oldu. İki yıl Trabzon İdadisi’nde edebiyat öğretmenliği yaptıktan sonra İsviçre’de psikoloji ve pedagoji öğrenimi gördü (1913-16). Dönüşte Darülmuallimin’de psikoloji ve pedagoji öğretmenliği, yöneticilik yaptı. 1926’da atandığı Talim Terbiye Kurulu üyeliği görevini sürdürürken 1927’de milletvekili seçildi. 1935’te yeniden eğitimciliğe dönerek 1935-39 arasında Maarif Vekâleti başmüfettişi olarak görev yaptı. 1939’da seçildiği İstanbul milletvekilliğini 1946’ya kadar sürdürdü.
Küçük yaşta şiire ilgi duyan İbrahim Alâettin aruzla yazdığı ilk şiirlerini çeşitli dergilerde yayımladı. Tevfik Fikret etkisinde yazdığı şiirlerini içeren Güft ü Gû adlı kitabını çıkardıktan sonra Fecr-i Ati’nin kuruluşuna katıldıysa da, şiirin bir amaca hizmet etmesi düşüncesiyle topluluktan ayrıldı. Hece vezniyle didaktik, hamasi ve ahlaki şiirler yazdı. Çocuk Şiirleri adlı kitabı bu alanda yayımlanmış ilk örneklerdendir.
İbrahim Alâettin’in asıl çalışma alanı biyografi, sözlük ve ansiklopedi telif ve yayımcılığı olmuştur. Özellikle Meşhur Adamlar ve Türk Meşhurları ansiklopedileri günümüzde de başvuru kaynakları arasında bulunmaktadır.
ESERLERİ
Şiir:
- Rumeli’ye Destan-ı Harp, Trabzon: İkbal Mtb., 1328/1912
- Güft ü Gû, Trabzon: İkbal Mtb., 1329/1913
- Çocuk Şiirleri, İst.: Kanaat Kütüphanesi, 1329/1913
- Sulh ve Harp, İst.: Orhaniye Mtb., 1338/1922
- Çanakkale İzleri, İst.: Marifet Mtb., 1926
- Acılar, (bazı düzyazılarla) İst.: Yedigün, 1941
Yazılar:
- Şen Yazılar, (mizah yazıları) İst.: Sühulet Ktp., 1926
- Nazif’ten Hamid’e Ahiretten Mektuplar, İst.: 1932
- Söz Oyunları, İst.: Yedigün, 1942
Sözlük ve Ansiklopedi:
- Yeni Türk Lügati, İst., 1930
- Talebe Lügati, İst., 1931 (sonraki basımları Yeni Talebe Lügati adıyla)
- Meşhur Adamlar Ansiklopedisi, I-IV, İst., 1933-36
- Elli Türk Büyüğü, İst., 1940
- Türk Meşhurları Ansiklopedisi, İst., 1945-46
- Resimli Yeni Lügat ve Ansiklopedi: Ansiklopedik Sözlük, I-V, İst., 1947-54 (“Lakerda” maddesinden sonrası ölümünden sonra bir kurul tarafından hazırlanmıştır)
Biyografi:
- Victor Hugo, İst., 1931
- Fuzuli, İst., 1932
- Nedim, İst., 1932
- Ömer Hayyam, İst., 1932
- Nabi, İst., 1933
- Süleyman Nazif: Hayatı, Kitapları, Mektupları, Fıkra ve Nükteleri, İst., 1933
- Sabatay Sevi, İst., ty (yb İst., 2000)
Eğitim:
- İlk Gençlik Hakkında Ruhiyat ve Terbiye Tetkikleri, İst., 1337/1921
- Bedii Terbiye, İst., 1341/1925
- Çocuk Ruhu, İst., 1926 (Çocuk Psikolojisi adıyla, 1940);
- Ruhiyat ve Terbiye, İst., 1929.
KAYNAKÇA: İbnülemin, Şairler, 85-87; Yazar, 201-214; TA, XVIII, 33-34; M. Uyguner, “Gövsa, İbrahim Alâettin” TDEA, III, 366; A. Çetin, “Gövsa, İbrahim Alâeddin”, DİA, XIV, 158-160; Z. Gürel, İbrahim Alâettin Gövsa, Ank.: Kültür Bakanlığı, 1995
