HAYATI
XV. yüzyıl tekke şairlerinden. Aksaray’da dünyaya geldiği bilinen Cemal-i Halveti’nin doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yok. 1496’da Hicaz’a giderken Halife Tebük korusu mevkiinde vefat etti, vasiyeti üzerine Hac yolu üzerinde toprağa verildi. Şeyh Cemaleddin Aksarayi’nin soyundan gelmektedir. Asıl adı Mehmet, lakabı Hamidüddin, mahlası ise Cemali’dir. Hayatı ile ilgili çok fazla bilgimiz yoktur. Rivayetlerde, medrese tahsili sırasında tasavvufa ilgi duyduğu, daha sonra Karaman’a giderek Şeyh Alaeddin Halveti halifelerinden Şeyh Abdullah’a intisap ettiği bildirilir. Onun ölümünden sonra Tokat’a giderek Şeyh İbn Tahir’e bağlanmıştır.
ESERLERİ
Daha çok tasavvufla ilgili Türkçe, Arapça ve Farsça çeşitli eserleri olduğu rivayet edilen Cemal-i Halveti’nin bir divançe dolduracak kadar şiir eski yazma eserlerde bulunmaktadır.
ESER ÖRNEKLERİ
ŞİİRLERİ
I
Hakikat şemsinün her bir ziyası can tecellası
Gider perdeyi gözünden görüne han tecellası
Sana gammaz mıyım daim çakam esrarını daim
Ko sen gayret kuşağını gele Rahman tecellası
Kamu görür anı gözler bu cümle söylenen sözler
Anundur şüphesiz alem okur canan tecellası
Yakındurur sana senden niçün ırak görürsün sen
Vücudun şehrine girsin ola sultan tecellası
Hava içinde gark iken nice dirsin ki yokdur ol
Ki günden azhar olmuşdur anun inan tecellası
Cemal-i Halveti eydür anı namerd gözi görmez
Gelüp merd ol ki mahv ide seni yeksen tecellası
II
Pertev-i cana kime irdiyse hayran eyledi
Katre iken bir bi-nihayet bahr-ı umman eyledi
Tac-ı devlet her kimün başına ger irdi ise
Hükmine hakim kılup anı Süleyman eyledi
Bu Cemal-i Halveti Hak’dan görindi çok ata
Emrini yetirmeyüp hamdinde noksan eyledi
III
Ne candur kim anun cismi cihandur
Ne ummandur ki dürri bi-nişandır
Ne gülzardur ki candun bülbül anda
Ne büstandur ki kumrusı dilandır
Ne kandur ki müberradur levinden
Ne pinhandur k’anın hükmi revandır
Ne meydür ol ki mestdür cümle andan
Ne bütdür kim tapan ehl-i imandur
Ne ummandur ki artuk eksik olmaz
Ne emcavdur ki bahr andan ıyandur
Ne dirlüktür ki anda hiç ölüm yok
Ne yokluktur ki varlık anda candur
Ne ummandur ki aşkdur ana cünban
Ne dermandur ki derd anda nihandur
Ne imandur ki ehl-i narda mahbus
Ne kafirdür yeri anun cinandur
Ne bazardur ki birdür viren alan
Ne dükkandur k’içi toptulu nandur
Ne kesrettür ki oldı ayn-ı vahdet
Ne rahmetdür ki zill-i nur-ı handur
Cemal-i Halvet-i ol padişahun
Yolında can viran bir pehlivandur.
KAYNAKÇA: Taşköprülüzâde İsâmuddin Ebu’l-Hayr Ahmet Efendi (2007) Eş-Şakâiku’n-Nu’mâniyye Fî Ulemâi’d-Devleti’l-Osmâniyye, Osmanlı Bilginleri. Çev. Muharrem Tan. İstanbul: İz Yay.