HAYATI
1925 doğumlu oyun yazarı. 1925 yılında Çorum’da dünyaya geldi. 28 Ağustos 2012 günü Çanakkale’nin Biga ilçesinde yaşama veda etti. Öğrenimi lisede yarım kaldı. Uzun yıllar köy öğretmenliği, meteoroloji memurluğu ve avukat katipliği gibi işlerde çalıştı. Küçük yaşta Halkevleri sahnelerinde oynadı. Desinatörlük yaptı. TRT Ankara Radyosu için oyunlar kaleme aldı.
“Bu Şapka Kimin?” , “Yaşasın Garsonluk” gibi ilk oyun denemelerini 1950’de kurduğu Yurt Tiyatrosu için yazdı. 1959’da Devlet Tiyatroları’nda sahnelenen “Pervaneler” adlı oyunu ile dikkatleri çekti. Bir sonraki oyunu olan “Pusuda” ile köy ve kasaba gerçeğine eğilerek toplumsal içerikli oyunlar yazmaya başladı. Cahit Atay, “Pervaneler” ve “Sahildeki Kanape” oyunlarıyla Batı tiyatrosunun ilk vodvil geleneği türünde ürünler vermiş olsa da, asıl ününü özellikle Orta Anadolu insanının yaşayış ve sorunlarını ele aldığı “Karaların Memetleri” ve “Ana Hanım-Kız Hanım” adlı oyunlarıyla kazandı.
Oyunlarında önceleri köy ve kasaba yaşamından alarak tarla, su, kan davası, kuraklık gibi doğa ve kişi ilişkileri içindeki insanı sahneye getirdi. Sonraki dönem oyunlarında ise kırdan kente göç çerçevesinde, kentli olmayan özenen kişilerin şehir yaşamına uyum sorunlarını, tedirginliklerini ve giderek başkalaşmalarını yer yer alaycılığa kaçan bir güldürü havası içinde ele aldı. Cahit Atay, 1960-1970 döneminin en başarılı ve üretken oyun yazarlarından biri olduğu kabul edildi.
Atay’ın yapıtlarından “Kırlangıçlar”, “Palabıyık”, “Gültepe Oyunları” ve “Amale Hıdır” adlı oyunları kitaplaşmadı. Yine eserlerinden “Sultan Gelin” (Halit Refiğ, 1973) ve “Ana Kız-Hanım Kız” (“Kuma” adıyla, Atıf Yılmaz, 1974) filme çekildi.
Cahit Atay, yaşamını şu sözlerle anlattı: “Babam öğretmendi. İlkokul üçüncü sınıfta sahneye çıktım. Bu yirmi beş yaşıma kadar sürdüyse de aktör olamadım. Tahsilimi sorarsanız, liseye devam ettim bir süre. Shaw’ın dediği gibi okulda sevmediklerimi de okutuyorlardı. Ben sevdiklerimi kendi kendime okudum. Okuyorum da. Bir çok işler yaptım. Köy öğretmenliği, demiryolculuk, meteorluk, radyofonik oyun yazarlığı gibi. Geçimimi yazılarımdan sağlamak istememe rağmen, çizgilerimden sağlıyorum. Çünkü bir dairede desinatörüm”.
ESERLERİ
OYUN:
- Pervaneler (1959)
- Pusuda (1961)
- Sahildeki Kanepe (1961)
- Karaların Memetleri (Hamdi ve Hamdi ile 1963, yalnız 1965)
- Hamdi ve Hamdi (1963)
- Ana Hanım Kız Hanım (Ormanda ile 1964)
- Ormanda (1964)
- Sultan Gelin (1965, 1973’te filme alındı)
- Kırlangıçlar (1966)
- Palabıyık (1967)
- Gültepe Oyunları (1968)
- Karaların Memetleri – Ana Hanım Kız Hanım (birlikte, 1971)
- Kuma (senaryo, 1974)
- Amele Hıdır (1975)
- Godot’yu Beklemezken (1995)
- Göğsü Lenin Düğmeli Kadın (2003).
KAYNAKÇA: Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001)
